English
한국어
日本語
中文 (中国)
Tiền mê là giai đoạn đầu trong các bước gây mê. Vậy tiền mê là gì? Tiền mê có nguy hiểm không? Kể từ lúc bắt đầu tiền mê đến khi kết thúc cuộc gây mê, bao lâu thì tỉnh?
1) Tiền mê là gì?
Trong gây mê, tiền mê là giai đoạn trước khi gây mê. Nếu tình trạng bệnh nhân không tốt sẽ được các bác sĩ cho sử dụng một số loại thuốc tiền mê nhằm giúp bệnh nhân yên tâm trước cuộc gây mê. Loại thuốc mà người bệnh có thể dùng là loại thuốc an thần (bất kể loại uống hoặc tiêm chích) trước khi gây mê. Nhưng không phải trường hợp nào cũng sử dụng thuốc và phải được bác sĩ tư vấn cho phù hợp từng cá nhân người bệnh.
Nếu tình trạng của người bệnh ổn định, bác sĩ sẽ tiếp tục trấn an tâm lý , giải thích tình trạng để giúp bệnh nhân hiểu những điều sẽ trải qua trong lúc phẫu thuật. Điều quan trọng là người bệnh phải tuân thủ và tin tưởng bác sĩ để cuộc phẫu thuật an toàn. Trong lịch sử ngành gây mê, tổ tiên của chúng ta sử dụng nhiều phương pháp nhằm đối phó với cảm giác đau đớn trong quá trình mổ như: những bài thuốc, các mẹo dân gian truyền miệng hoặc một số phương pháp tàn bạo hơn: cột chặt người bệnh, cho bệnh nhân dùng rượu, hút thuốc phiện, thậm chí đơn giản là đập vào đầu khiến người bệnh hôn mê trước khi phẫu thuật.
Kết quả là đã có nhiều ca tai biến xảy ra khiến bệnh nhân chết ngay trong cuộc phẫu thuật. Những phương pháp giảm đau mang tính đối phó , phản khoa học cũng khiến tỷ lệ thành công của cuộc phẫu thuật rất thấp. Đa phần, người thầy thuốc thời đó chọn phương pháp trên bởi không có sự lựa chọn nào khác để chữa bệnh.
Trải qua rất nhiều cột mốc lịch sử, kỹ thuật gây mê ngày nay đã đạt đến một tầm cao mới khi các ca mổ đều có ekip gây mê chuyên nghiệp. Các bác sĩ dễ dàng thực hiện các thao tác phẫu thuật mà không cần phải thực hiện những phương pháp cổ xưa. Trong bất cứ ca phẫu thuật nào dù nặng hay nhẹ thì quá trình gây mê đều được kiểm soát nghiêm ngặt. Từ loại thuốc, liều lượng thuốc đến những thiết bị phục vụ phẫu thuật, gây mê. .. đều yêu cầu sự chuẩn xác cao và an toàn để ca mổ an toàn.
Gây mê và tê nói chung là phương pháp vô cảm để đảm bảo cho người bệnh không bị đau đớn khi thực hiện thủ thuật hay phẫu thuật. Một cuộc gây mê sẽ được chia thành nhiều giai đoạn: tiền mê, khởi mê, duy trì mê và tỉnh mê.
Khâu khám tiền mê là một việc cần thiết và bắt buộc trước khi phẫu thuật. Các bác sĩ sẽ khám tổng trạng sức khoẻ của người bệnh. Thông qua việc tiến hành các xét nghiệm lâm sàng để đánh giá chất lượng máu và kiểm tra chức năng hoạt động của một số cơ quan như tim, gan, phổi, thận, . .. trong cơ thể người bệnh, qua đó các bác sĩ sẽ đánh giá xem cơ thể người bệnh có thể thực hiện ca mổ ngay được không, hay phải thu xếp vào thời điểm thích hợp.
2) Tiền mê có nguy hiểm không?
Những yếu tố sẽ được đánh giá trước và sau khi khám tiền mê bao gồm:
- Các chỉ số về tim mạch, hệ hô hấp, chỉ số phân tích trong máu, huyết áp. ..
- Người bệnh có đang mắc các bệnh hoặc có tiền sử mắc bệnh mạn tính nào không.
- Các bệnh về tâm lý, lo âu, hay căng thẳng thần kinh.
- Đánh giá giới tính, độ tuổi, cân nặng.
- Đối với nữ giới cần xem xét người bệnh có đang mang thai hay không.
Các nhóm thuốc tiền mê có tác dụng an thần, giảm căng thẳng, kích động, lo âu và gây buồn ngủ, thường có tác dụng trong vòng 24 giờ. Sau khi thuốc hết tác dụng sẽ không gây ảnh hưởng đến sức khoẻ. Tuy nhiên, trước khi tiêm thuốc tiền mê vào bệnh nhân cần đặc biệt lưu ý các yếu tố:
- Tình trạng hệ hô hấp, hệ tuần hoàn và chức năng gan, thận;
- Thời gian tính từ bữa ăn gần nhất của người bệnh;
- Trạng thái tâm lý và mức độ căng thẳng thần kinh của bệnh nhân;
- Những tiền sử bệnh lý trong quá khứ và hiện tại. Người bệnh có từng có tiền sử dị ứng với các thành phần thuốc không? Người bệnh cũng cần cân nhắc dùng thuốc nếu như người nhà cũng có tiền sử dị ứng với thành phần của thuốc;
- Bệnh nhân mắc một số bệnh mạn tính như: ung thư, suy hô hấp, suy tim, suy thận nặng, . .. không được chỉ định dùng thuốc gây mê trong nội soi;
- Căn cứ liều lượng phải dựa trên tuổi tác và cân nặng hiện tại của người bệnh.
Các yếu tố trên sẽ được các bác sĩ đánh giá và cân nhắc trước khi quyết định liều dùng cũng như cách sử dụng cho bệnh nhân. Để quá trình tiền mê và gây mê hiệu quả, bệnh nhân cần theo sát hướng dẫn của bác sĩ và phối hợp.
3) Tiền mê có hại không?
Sau khi đánh giá sức khoẻ và có chỉ định sử dụng thuốc tiền mê, các bác sĩ sẽ tiêm hoặc cho bệnh nhân uống thuốc tiền mê. Thuốc tiền mê sẽ giúp bệnh nhân thư giãn, giảm căng thẳng, bớt lo âu, gây ngủ, giảm tiết và ức chế phản xạ có hại. Đa Phần hàm lượng những loại thuốc tiền mê được điều chỉnh để phù hợp với thể trạng người bệnh, cho nên thường không gây ảnh hưởng nhiều. Một số ít trường hợp người bệnh có thể xảy ra các tình trạng sau:
- Ảnh hưởng về tâm lý: Buồn ngủ, hoang mang, sợ hãi, lo âu , có cảm giác chán nản, . ..
- Ảnh hưởng đến hệ hô hấp như: Rối loạn nhịp thở, suy hô hấp do rối loạn nhịp thở, ngừng thở, hôn mê gây tụt lưỡi tắc nghẽn đường thở, tắc do đờm, . ..
- Ảnh hưởng về thần kinh: Xuất hiện các vấn đề về thị lực, lú lẫn, các vấn đề về trí nhớ, choáng váng hoặc ngất xỉu, buồn ngủ, run rẩy bàn tay và ngón tay, và các vấn đề về vận động cơ bắp
- Ảnh hưởng đến hệ tiêu hoá: Táo bón, khó đi tiểu, khô miệng, ăn không ngon.
Đối với các trường hợp gây mê hoặc phẫu thuật nhỏ thì bệnh nhân có thể về nhà trong ngày. Còn khi gây mê toàn thân để tiến hành những cuộc phẫu thuật thì phải nằm lại bệnh viện. Nếu xuất hiện bất cứ triệu chứng nào, người bệnh hay người nhà cần thông báo cho bác sĩ để được điều trị kịp thời. Những đối tượng xuất hiện các yếu tố dưới đây có thể làm tăng nguy cơ tử vong khi
- Tuổi cao
- Mắc bệnh tiểu đường hay một số bệnh về thận
- Tiền sử gia đình hoặc bản thân bị dị ứng với thành phần của thuốc mê
- Đang mắc một số bệnh về tim như: xơ vữa, cao huyết áp hay đột quỵ
- Bệnh phổi như hen suyễn hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)
- Thừa cân , béo phì (chỉ số BMI cao)
- Có tiền sử động kinh hoặc rối loạn thần kinh
- Mắc chứng ngưng thở khi ngủ
- Hút thuốc lá, thường xuyên sử dụng rượu
4) Tiền mê bao lâu thì tỉnh?
Những loại thuốc sử dụng cho tiền mê cũng là các loại thuốc thuộc nhóm gây mê. Thời gian hồi phục của bệnh nhân tuỳ thuộc vào việc gây mê trong quá trình mổ. Lúc trước thời gian hồi tỉnh sau gây mê khá dài (khoảng 30 – 45 phút) , tuy nhiên hiện tại hầu như bệnh nhân có thể hồi tỉnh ngay sau ca phẫu thuật chừng một vài phút, nguyên nhân là nhờ có các loại thuốc thế hệ mới có tính chất đào thải cực nhanh và kinh nghiệm chuyên môn, tay nghề cao của bác sĩ đã điều chỉnh
Các nhóm thuốc trong gây mê còn tồn tại trong cơ thể đến 24 giờ. Đối với những người bệnh sau phẫu thuật, cần phải nghỉ ngơi, không nên quay trở lại sinh hoạt hay lao động ngay và đặc biệt không được lái xe khi chưa chắc cơ thể đã hết thuốc mê.
5) Vì sao cần tiền mê?
Tiền mê là một bước vô cùng cần thiết giúp đánh giá thể chất và tinh thần của người bệnh trước ca mổ. Trước phẫu thuật, tâm lý bệnh nhân vô cùng căng thẳng, do đó việc trao đổi giữa bác sĩ gây mê với người bệnh và người thân bệnh nhân có ý nghĩa rất lớn để làm giảm sự lo lắng trước ca mổ. Đối Với các bệnh nhân bắt buộc phải sử dụng thuốc , thuốc tiền mê cũng có hiệu quả giúp người bệnh giảm lo âu để cuộc phẫu thuật diễn ra thuận lợi hơn.
6) Những loại thuốc tiền mê nào đang được dùng?
Với mỗi một loại thuốc tiền tê được sử dụng sẽ mang đến những công dụng trợ giúp hữu ích cho người bệnh khi tiến hành phẫu thuật.
1) Công dụng chính của thuốc tiền gây mê
Các nhóm thuốc tiền mê được sử dụng trước gây mê:
- Chống tiết: sử dụng nhằm hạn chế tiết dịch ở miệng, họng và ở hệ hô hấp. Giảm thể tích và dịch dạ dày, giảm thiểu tổn hại nếu dịch dạ dày trào ngược lên cổ họng và bệnh nhân hít vào đường hô hấp.
- Chống lo âu và stress, tránh đổ nhiều mồ hôi trước khi phẫu thuật.
- Giảm đau mạnh, giảm đau cấp tính và đau mạn tính, sử dụng thuốc tiền gây mê và trong chấn thương.
- Giảm buồn nôn. Một số người bệnh có thể nôn ói sau ca phẫu thuật.
- Kiểm soát chức năng cơ thể. Giữ nhịp đập của tim và huyết áp ổn định hơn.
Bổ sung cho quá trình gây mê toàn thân hoặc gây tê cục bộ.
2) Các nhóm thuốc tiền gây mê được sử dụng phổ biến nhất
Các nhóm thuốc tiền gây mê được sử dụng trong các bệnh viện bao gồm: thuốc giảm đau trung ương, thuốc kháng histamin tổng hợp, thuốc an thần và thuốc giảm tiết. Cụ thể:
2.1 Nhóm thuốc giảm đau trung ương
Một số thuốc giảm đau trung ương được dùng làm thuốc tiền mê vì giúp giảm đau mạnh (thuốc có thể thay đổi cảm nhận đau và làm tăng ngưỡng đau) , an thần, gây ngủ. Các thuốc giảm đau trung ương thường là các dẫn xuất nhóm opioid hoặc các chất bán tổng hợp loại opi. Một số thuốc được dùng rộng rãi là:
- Morphin: Nhóm thuốc giảm đau mạnh nhất, được dùng trong tiền mê nhằm giảm những cơn đau dữ dội do chấn thương nghiêm trọng, hoặc có thể là đau do ung thư hoặc bệnh tim.
- Fentanyl: Fentanyl được dùng trong các phẫu thuật nhỏ hoặc phẫu thuật ngắn ở bệnh nhân ngoại trú.
- Pethidin: là thuốc giảm đau trung ương có tính chất giống với morphin, nhưng thuốc có tác dụng nhanh hơn và thời gian tác dụng ngắn hơn morphin.
2.2 Nhóm thuốc kháng histamin tổng hợp
Nhóm thuốc kháng histamin là những loại thuốc cổ điển, tác dụng phụ gây buồn ngủ trong thời gian ngắn hoặc sử dụng cho các bệnh nhân phẫu thuật có tiền sử điều trị loét dạ dày – tá tràng, trào ngược dạ dày – thực quản. Hiện có 2 loại thuốc kháng histamin H1 và thuốc kháng histamin H2 được sử dụng tại một số bệnh viện:
- Thuốc kháng histamin H1
- Thuốc chống histamin H1 thế hệ 1: gồm các thuốc như promethazin, clorpheniramin, diphenhydramin, hydroxyzine. ..
- Thuốc kháng histamin H1 thế hệ 2: gồm các thuốc như loratadin, cetirizin, fexofenadin. ..
- Thuốc kháng histamin H 2:
- Thuốc kháng histamin H2 điển hình như cimetidin, famotidin, ranitidin. ..
2.3 Nhóm thuốc an thần
Nhóm thuốc này có tác dụng an thần, ức chế thần kinh trung ương, giảm căng thẳng, kích động, chống lo âu và gây buồn ngủ. Các loại thuốc thường được sử dụng làm tiền mê bao gồm:
- Nhóm thuốc Benzodiazepin: bao gồm các loại thuốc Diazepam và Midazolam tiêm tĩnh mạch.
- Nhóm thuốc Barbiturat: Thuốc thường được dùng trong tiền mê là phenobarbital qua đường tiêm bắp hoặc tĩnh mạch. Ngày nay nhóm thuốc này ít được dùng trong tiền mê phẫu thuật mà chủ yếu dùng an thần trong các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh có can thiệp.
- Nhóm thuốc Phenothiazine: các thuốc thường được sử dụng là Alimemazin, Promethazin , Clopromazin.
2.4 Nhóm thuốc giảm tiết
Thuốc giảm tiết giúp bệnh nhân giảm bài tiết tuyến nước bọt và phế quản, đồng thời giảm tiết dịch dạ dày. Thuốc được dùng trong tiền mê là Atropin. Liều tiền mê cho người trưởng thành là khoảng 0.2-1 mg , tiêm 30-60 phút trước khi gây mê.
Những điều cần biết trước giai đoạn tiền gây mê
Trước những ca phẫu thuật, hầu hết các bác sĩ đã kiểm tra sức khoẻ và tiên lượng điều trị đối với bệnh nhân. Tuy nhiên, nhằm đảm bảo sức khoẻ trước phẫu thuật, cũng như trước gây mê và tiền mê, người bệnh và người nhà bệnh nhân cần lưu ý:
Tránh ăn uống trong 8 giờ trước phẫu thuật.
Không hút thuốc lá hoặc sử dụng rượu bia ít nhất một thời gian trước ca mổ.
Ngừng dùng bất kỳ sản phẩm bổ sung kể cả thảo dược ít nhất 1-2 tuần trước khi phẫu thuật hoặc theo chỉ định từ bác sĩ.
Không dùng các thuốc điều trị rối loạn cương dương ít nhất 24 giờ trước khi làm thủ thuật.
Nếu đang sử dụng các loại thuốc điều trị, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn.
Luôn giữ tinh thần thoải mái trước phẫu thuật. ền mê là khâu đầu tiên nhưng là yếu tố quyết định sự thành công của ca phẫu thuật. Quy trình này đòi hỏi các bác sĩ, điều dưỡng phải có chuyên môn cao, tỉ mỉ, dày dặn kinh nghiệm. Do đó, bên cạnh đội ngũ bác sĩ có chuyên môn cao, tiền mê cần phải được thực hiện tại cơ sở y tế uy tín, trang bị đầy đủ máy móc, nhằm giảm thiểu biến chứng nguy hiểm đối với người bệnh.
Quý khách cần tư vấn thêm về dịch vụ thăm khám và điều trị nha khoa, hãy liên hệ với BeDental theo hotline hoặc các địa chỉ chi nhánh cơ sở của chúng tôi.
Tư vấn chuyên môn bài viết:
TS.BÁC SĨ NGUYỄN HỮU QUANG
BEDENTAL – HỆ THỐNG NHA KHOA TIÊU CHUẨN HÀNG ĐẦU
CHI NHÁNH HÀ NỘI
CS1: 7B Thi Sách, Ngô Thì Nhậm, Hai Bà Trưng, Hà Nội - 0934.61.9090
CS2: Tòa nhà CC2, Nguyễn Hữu Thọ, Hoàng Mai, Hà Nội (Bên trong Truehope) - 0934.61.9090
CHI NHÁNH TP.HỒ CHÍ MINH (HCM)
CS1: 53 -55 -57 Phó Đức Chính, Nguyễn Thái Bình, Quận 1, Tp.Hồ Chí Minh - 0766.00.8080
CS2 :Số 25, đường số 7 khu đô thị Cityland Gò Vấp (Ngõ 672A Phan Văn Trị), Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam - 093 181 0680
CHI NHÁNH THÀNH PHỐ VINH - NGHỆ AN
CS1: 39A Đ. Lê Hồng Phong, Hưng Bình, Thành phố Vinh, Nghệ An - 0934.61.9090
GIỜ HOẠT ĐỘNG:
09h00 – 21h00. Tất cả các ngày trong tuần
Website: https://bedental.vn/
Cạo vôi răng bao nhiêu tiền tại BeDental? Địa chỉ thực hiện lấy vôi răng an toàn
