Phụ Khoa - Góc Phụ Nữ
Thuốc tránh thai khẩn cấp dùng khi nào? Các tác dụng phụ cần phải lưu ý
Thuốc tránh thai khẩn cấp là gì?
Thuốc tránh thai khẩn cấp (Emergency Contraceptive Pills) là biện pháp tránh thai được sử dụng sau khi có quan hệ tình dục không được bảo vệ hoặc quan hệ tình dục không an toàn, phụ nữ bị hiếp dâm hoặc có sử dụng phương pháp bảo vệ khác nhưng vẫn không thành công.
Thành phần chủ yếu của thuốc tránh thai có chứa hàm lượng lớn hormone sinh dục nữ Progesterone. Nguyên tắc ngừa thai tương tự với thuốc tránh thai hàng ngày, nhưng sự khác biệt hàm lượng Progestin lại là điểm khác biệt quan trọng để loại thuốc này có tác dụng ngừa thai nhanh chóng.
Thuốc tránh thai cấp tốc là biện pháp hiệu quả đối với các trường hợp “cấp bách” – có khả năng mang thai sau khi phát sinh quan hệ tình dục không được bảo vệ. Có 3 nhóm đối tượng sử dụng hay gặp nhất:
- Nhóm thứ nhất: Người không thường xuyên quan hệ tình dục, người không có hoặc chưa sử dụng các biện pháp phòng ngừa mang thai ngoài ý muốn như sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày, thuốc tiêm tránh thai hoặc sử dụng miếng dán tránh thai hoặc không có sẵn bao cao su. ..
- Nhóm thứ hai: Người bị hiếp dâm hoặc cưỡng bức xảy ra việc quan hệ tình dục mà không muốn có thai.
- Nhóm thứ ba: Người đã sử dụng các biện pháp tránh thai khác nhưng sợ không thành công, chẳng hạn như quên uống thuốc ngừa thai mỗi ngày hoặc sử dụng thuốc tiêm tránh thai nhưng thời gian tiêm bị trễ so với chu kỳ quy định, bao cao su bị thủng hoặc bị rách. ..
Nghiên cứu cho thấy sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp cho hiệu quả ngừa thai lên đến 90% trong vòng 24 giờ đầu tiên sau khi phát sinh quan hệ tình dục không được bảo vệ. Nếu sử dụng càng muộn sau khi quan hệ hiệu quả ngừa thai càng thấp hơn. Tuỳ loại thuốc mà hiệu quả ngừa thai sẽ mất đi nếu vượt quá thời gian cho phép: 120 giờ (5 ngày) hoặc 72 giờ (3 ngày).
Cơ chế hoạt động của thuốc tránh thai khẩn cấp
Khi được đưa vào cơ thể thì những thành phần nội tiết tố có trong thuốc ngừa thai khẩn cấp sẽ gây tác động và làm cản trở quá trình rụng trứng tự nhiên ở nữ giới, nhờ đó ngăn cản sự gặp gỡ và xảy ra thụ tinh giữa trứng và tinh trùng.
Trong trường hợp trứng đã thụ tinh thì thuốc sẽ ngăn không cho nội mạc tử cung hình thành cửa sổ làm tổ và ngăn chặn việc làm tổ của phôi thai trong lòng tử cung. Nếu quá trình làm tổ đã diễn ra thì thuốc tránh thai khẩn cấp không làm gián đoạn quá trình mang thai.
Các loại thuốc tránh thai khẩn cấp phổ biến hiện nay
Thuốc tránh thai khẩn cấp loại 1 viên
Thuốc tránh thai khẩn cấp loại 1 viên được nhiều người lựa chọn bởi độ phổ biến trên thị trường và tính tiện lợi khi sử dụng. Phần lớn các viên thuốc loại này đều cho hiệu quả ngăn chặn tình trạng mang thai ngoài ý muốn nếu sử dụng trong vòng 72 giờ (3 ngày) sau khi có quan hệ tình dục không được bảo vệ.
Theo nghiên cứu, thời gian uống thuốc càng sớm thì hiệu quả ngừa thai càng cao. Cụ thể là:
- Uống thuốc trong vòng 24 giờ đầu tiên: Hiệu quả ngừa thai là 90%;
- Từ 25-48 giờ sau: Hiệu quả ngừa thai là 85%;
- Từ 49-72 giờ sau: Hiệu quả ngừa thai là 58%;
- Vượt quá 72 giờ: Nếu trứng và tinh trùng đã thụ tinh và làm tổ trong tử cung thì thuốc không còn tác dụng bảo vệ.
Các nhãn hiệu thuốc tránh thai loại 1 viên đang phổ biến trên thị trường gồm:
- Postinor-1 ®: Có thành phần Levonorgestrel hàm lượng 1,5 mg cho liều sử dụng 1 viên duy nhất.
- Mifestad 10 ®: Thành phần chứa Mifepristone (chất ức chế Progestin) hàm lượng 10mg có tác dụng ngừa thai an toàn.
- Bocinor®: Thành phần Levonorgestrel hàm lượng 1,5 mg đóng gói dạng 1 viên nén/1 vỉ.
- Lys®: Chứa Levonorgestrel hàm lượng 0,75 mg, được dùng cho người không quan hệ thường xuyên hoặc có quan hệ tình dục đột xuất.
- Ciel EC 25 ®: Phù hợp cho người quan hệ tình dục lần đầu không dùng thuốc ngừa thai, bị hiếp dâm hoặc cưỡng bức quan hệ tình dục.
- Naphamife®: Một nhãn hiệu thuốc được sản xuất tại Việt Nam cũng có thành phần Mifepristone 10mg cùng nhiều tá dược.
Thuốc tránh thai khẩn cấp loại 2 viên
- Thuốc tránh thai loại 2 viên ít thông dụng hơn. Quy cách đóng gói 2 viên thuốc/hộp, mỗi viên chứa 0,75 mg Levonorgestrel. Viên thứ nhất uống càng sớm càng tốt sau khi có quan hệ không được bảo vệ và không để quá 72 giờ. Viên thứ hai uống cách viên thứ nhất 12 giờ và không vượt quá 16 giờ. Thuốc chỉ phát huy hiệu quả ngừa thai khi người dùng uống đủ và đúng 2 viên theo thời gian quy định.
- Các nhãn hiệu thuốc tránh thai khẩn cấp loại 2 viên phổ biến trên thị trường gồm:
- Postinor-2 ®: Nhãn hiệu thuốc phổ biến nhất hiện nay gồm 2 viên nén chứa thành phần Levonorgestrel hàm lượng 0,75 mg ở mỗi viên.
- Happynor®: Nhãn hiệu thuốc được sản xuất tại Việt Nam, một hộp thuốc gồm 2 viên, mỗi viên chứa hàm lượng 0,75 mg Levonorgestrel.
- Posinight 2 ®: Thành phần và cơ chế tác động tương tự như 2 nhãn hiệu trên.
Hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp sau khi uống
Thuốc tránh thai khẩn cấp là một biện pháp hiệu quả để ngăn chặn thai ngoài ý muốn sau quan hệ tình dục không an toàn hoặc có khả năng mang thai cao. Hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm thời điểm sử dụng, chất lượng và hàm lượng hoạt chất trong thuốc, cơ địa của mỗi người và cách sử dụng đúng hướng dẫn.
Thuốc tránh thai khẩn cấp có thể ngăn chặn quá trình phôi thai và gắn kết vào tử cung. Tuy nhiên, hiệu quả của thuốc có thể thay đổi tùy thuộc vào thời gian sử dụng sau quan hệ tình dục không an toàn. Thuốc tránh thai khẩn cấp có hiệu quả tốt nhất khi được sử dụng càng sớm càng tốt, trong vòng 72 giờ sau quan hệ tình dục không an toàn.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng thuốc tránh thai khẩn cấp không phải là biện pháp phòng ngừa thai tuyệt đối và không bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Ngoài ra, thuốc tránh thai khẩn cấp không thích hợp để sử dụng thường xuyên như một biện pháp tránh thai chính. Việc tư vấn và sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Nên uống thuốc tránh thai khi nào?
Thuốc tránh thai khẩn cấp nên sử dụng đối với những trường hợp có quan hệ tình dục không được bảo vệ mà không muốn mang thai. Cụ thể là:
- Không có hoặc không thể sử dụng phương pháp ngừa thai nào.
- Bị hiếp dâm hoặc cưỡng bức quan hệ tình dục không được bảo vệ.
- Lo ngại về khả năng tránh thai thất bại khi sử dụng biện pháp ngừa thai khác như:
- Bao cao su bị rách, thủng, tụt hoặc sử dụng sai cách.
- Quên uống thuốc tránh thai kết hợp từ 3 viên trở lên hoặc chậm kinh 3 ngày so với chu kỳ bình thường.
- Trễ 3 giờ so với thời điểm uống thuốc hàng ngày chỉ chứa Progestin.
- Trễ kinh 7 ngày đối với thuốc tránh thai dạng tiêm phối hợp.
- Tụt vòng tránh thai hoặc que cấy tránh thai nội tiết tố.
- Rút dương vật không thành công, như xuất tinh vào âm đạo hoặc trên cơ quan sinh dục ngoài.
- Tính toán sai thời gian kiêng cữ.
Các tác dụng phụ khi uống thuốc tránh thai cấp tốc
Việc sử dụng thuốc tránh thai cấp tốc có thể gây một số tác dụng phụ, mặc dù chúng thường là tạm thời và không nghiêm trọng. Một số tác dụng phụ thông thường gặp khi uống thuốc tránh thai cấp tốc bao gồm:
- Buồn nôn và nôn mửa: Một số phụ nữ có thể gặp tình trạng buồn nôn và nôn mửa sau khi uống thuốc. Điều này thường chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn và tự giảm đi sau một vài giờ.
- Mệt mỏi và căng thẳng: Một số phụ nữ có thể cảm thấy mệt mỏi, căng thẳng hoặc có thể thay đổi tâm trạng sau khi sử dụng thuốc tránh thai cấp tốc.
- Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt: Thuốc tránh thai cấp tốc có thể làm thay đổi chu kỳ kinh nguyệt, gây ra sự không ổn định hoặc xuất hiện các triệu chứng như chu kỳ kinh nguyệt không đều, kinh nguyệt sẽ đến sớm hoặc muộn hơn dự kiến.
- Đau vùng ngực: Một số phụ nữ có thể trải qua đau hoặc căng thẳng vùng ngực sau khi sử dụng thuốc tránh thai cấp tốc.
- Thay đổi trong khối lượng cơ thể: Một số phụ nữ có thể trải qua sự thay đổi nhỏ trong khối lượng cơ thể sau khi sử dụng thuốc.
Ngoài ra, thuốc tránh thai cấp tốc không bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục và không phải là biện pháp tránh thai dài hạn. Nếu bạn gặp bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc không thoải mái sau khi sử dụng thuốc, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và kiểm tra lại.
Ai có thể uống thuốc tránh thai khẩn cấp?
Thuốc tránh thai khẩn cấp thường được khuyến nghị cho những người phụ nữ trong các tình huống sau:
- Quan hệ tình dục không được bảo vệ hoặc bị hỏng bảo vệ: Nếu bạn có quan hệ tình dục mà không sử dụng biện pháp tránh thai hiệu quả hoặc bị lỗi, thuốc tránh thai khẩn cấp có thể được sử dụng để giảm nguy cơ mang thai.
- Quên uống thuốc tránh thai định kỳ: Nếu bạn là người dùng thuốc tránh thai định kỳ nhưng đã quên uống hoặc uống sai liều, thuốc tránh thai khẩn cấp có thể được sử dụng để giảm nguy cơ mang thai.
- Bị ép buộc hoặc quan hệ tình dục bị xâm phạm: Trong trường hợp bị ép buộc hoặc quan hệ tình dục bị xâm phạm mà không được bảo vệ, thuốc tránh thai khẩn cấp có thể được sử dụng.
- Lỗi kỹ thuật trong phương pháp tránh thai hiện tại: Nếu bạn đang sử dụng phương pháp tránh thai khác như bao cao su, nhưng xảy ra lỗi kỹ thuật, thuốc tránh thai khẩn cấp có thể được sử dụng để giảm nguy cơ mang thai.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng thuốc tránh thai khẩn cấp không phải là biện pháp tránh thai thường xuyên và không được sử dụng thay thế cho các phương pháp tránh thai định kỳ
Một số lưu ý khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp
Thuốc tránh thai khẩn cấp có hai mặt lợi và hại rõ rệt, vì thế chị em cần trang bị cho bản thân những kiến thức về cách sử dụng nhằm bảo vệ sức khoẻ bản thân. Dưới đây là một số lưu ý khi uống thuốc chị em cần phải biết:
- Chỉ uống thuốc trong trường hợp thật sự cần thiết. Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ trước khi uống. Không uống quá 2 lần/tháng và 3 lần/năm nhằm tránh ảnh hưởng đến chức năng sinh sản của phụ nữ.
- Nên uống thuốc sớm nhất sau khi phát sinh quan hệ tình dục không được bảo vệ nhằm đạt hiệu quả tránh thai cao nhất.
- Uống nhiều liều thuốc tránh thai khẩn cấp không làm tăng hiệu quả tránh thai, trái lại gia tăng nguy cơ bị tác dụng phụ nặng nề do cơ thể không hấp thụ thuốc. Do đó, chị em chỉ cần uống đầy đủ và tuân thủ theo khuyến cáo.
- Không uống thuốc đối với những trường hợp đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai, đang điều trị bệnh lý như đái tháo đường, tim mạch, động kinh, thiểu năng tuần hoàn máu não. ..
- Trong trường hợp gặp tác dụng phụ sau uống thuốc hoặc nếu những triệu chứng kéo dài với tần suất bất thường thì chị em cần thăm khám ngay nhằm loại trừ những trường hợp bệnh lý nguy hiểm.
Một vài câu hỏi thường gặp
- Uống thuốc tránh thai khẩn cấp có mang thai không?
Không có một phương pháp tránh thai nào có hiệu quả ngừa thai 100%. Thống kê cho thấy có khoảng 1-2% trường hợp vẫn có thai mặc dù uống thuốc tránh thai ngay sau khi quan hệ tình dục không an toàn.
Do đó, sau khi uống thuốc, nếu nhận thấy nguyệt đến chậm hơn 1 tuần so với chu kì kinh nguyệt thông thường thì chị em nên sử dụng que thử thai hoặc thăm khám với bác sĩ để được làm những xét nghiệm cần thiết nhằm xác định chắc chắn có mang thai hay không.
- Uống thuốc tránh thai khẩn cấp có ảnh hưởng khả năng mang thai về sau không?
Cơ chế hoạt động của thuốc là ngăn cản quá trình rụng trứng tự nhiên và không làm gián đoạn quá trình phát triển của phôi thai trong trường hợp trứng đã thụ tinh và làm tổ trong niêm mạc tử cung. Chính vì thế thuốc thuốc tránh thai khẩn cấp không làm ảnh hưởng đến khả năng mang thai của phụ nữ sau này.
- Làm sao để biết thuốc tránh thai khẩn cấp có hiệu quả hay không?
Sau khi uống thuốc, nếu thấy kinh nguyệt vẫn xuất hiện như các chu kỳ bình thường thì đó là dấu hiệu ngừa thai thành công. Tuy nhiên, muốn có kết quả chắc chắn thì chị em nên đợi thêm một vài tuần rồi sau đó dùng que thử thai nhằm kiểm chứng xem ngừa thai thành công hay không.
- Có nên uống nhiều loại thuốc tránh thai khẩn cấp nhằm tăng hiệu quả ngừa thai không?
Câu trả lời là không. Uống nhiều viên cùng lúc không làm tăng hiệu quả ngừa thai, ngược lại còn làm tăng nguy cơ gặp nhiều tác dụng phụ nặng nề do cơ thể không thể hấp thu. Nhiều trường hợp lạm dụng thuốc có thể xuất hiện triệu chứng khó chịu ở dạ dày. Khuyến cáo chỉ nên uống tối đa 2 viên/tháng hoặc 3 viên/năm nhằm đảm bảo không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ.
Trường hợp bị nôn sau khi uống thuốc thì cần xem xét thời gian nôn sau khi uống thuốc bao lâu. Nếu bị nôn trong vòng 1 giờ thì chị em có thể uống thêm 1 viên nhằm đảm bảo hiệu quả ngừa thai.
- Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Sau khi uống thuốc tránh thai , nếu gặp phải bất kỳ triệu chứng nào dưới đây thì chị em nên đến ngay bệnh viện để được bác sĩ chuyên khoa khám và điều trị kịp thời. Các triệu chứng cần đặc biệt lưu ý gồm:
- Nhức đầu, chóng mặt, yếu hoặc bị tê;
- Mờ mắt, suy giảm thị lực, nói chuyện khó khăn;
- Đau ngực, khó thở;
- Đau bụng nặng;
- Đau nhiều ở bắp chân hoặc đùi.
Mặc dù là phương pháp tránh thai hữu hiệu cho những tình huống “cấp bách”, nhưng thuốc tránh thai khẩn cấp cũng là “con dao hai lưỡi”, có thể kéo theo nhiều hệ luỵ ảnh hưởng nặng nề đến sức khoẻ và khả năng sinh sản của phụ nữ. Chính vì vậy, chị em không nên lạm dụng thuốc. Tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp tránh thai hiện đại phù hợp và an toàn.
Bạn có thể sẽ muốn tham khảo thêm >> Thuốc tránh thai và những điều cần biết
TS.BS Nguyễn Hữu Quang, Phó trưởng khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và Phục hồi chức năng, Bệnh viện Da liễu Trung ương - Cố vấn chuyên môn khoa tạo hình thẩm mỹ tại Bedental - Nơi công tác hiện tại : Phó trưởng khoa tạo hình thẩm mỹ tại Viện Da liễu Trung Ương. Bác sĩ Quang đã có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị da liễu và phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ Hiện bác sĩ đang công tác tại Bệnh viện da liễu Trung ương và đồng thời khám chữa bệnh, cố vấn chuyên môn về da liễu và phẫu thuật thẩm mỹ tại Bedental
BEDENTAL – HỆ THỐNG NHA KHOA TIÊU CHUẨN HÀNG ĐẦU
CHI NHÁNH HÀ NỘI
CS1: 7B Thi Sách, Ngô Thì Nhậm, Hai Bà Trưng, Hà Nội - 0934.61.9090
CS2: Tòa nhà CC2, Nguyễn Hữu Thọ, Hoàng Mai, Hà Nội (Bên trong Truehope) - 0934.61.9090
CHI NHÁNH TP.HỒ CHÍ MINH (HCM)
CS1: 53 -55 -57 Phó Đức Chính, Nguyễn Thái Bình, Quận 1, Tp.Hồ Chí Minh - 0766.00.8080
CS2 :Số 25, đường số 7 khu đô thị Cityland Gò Vấp (Ngõ 672A Phan Văn Trị), Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam - 093 181 0680
CHI NHÁNH THÀNH PHỐ VINH - NGHỆ AN
CS1: 39A Đ. Lê Hồng Phong, Hưng Bình, Thành phố Vinh, Nghệ An - 0934.61.9090
GIỜ HOẠT ĐỘNG:
09h00 – 21h00. Tất cả các ngày trong tuần
Website: https://bedental.vn/
HƯỚNG DẪN ĐI KHÁM TẠI BỆNH VIỆN RĂNG HÀM MẶT TRUNG ƯƠNG NĂM 2023
