Thanh quản & Những điều bạn cần biết

Thanh quản là một đoạn của hệ hô hấp nằm ngay phía dưới nơi đường hầu họng tách ra thành khí quản và thực quản, nối yết hầu với khí quản nằm ở phần trước của cổ. Về mặt giải phẫu nằm ở đốt sống C 2 – C 6 ở người lớn và bắt đầu ở vị trí C 2 – C 3 ở trẻ em. 

1) Thanh quản là gì? Vị trí thanh quản 

Thanh quản là cơ quan trong cổ của động vật bốn chân dùng để phát âm và để hô hấp. Thanh quản là một đoạn của hệ hô hấp nằm ngay phía dưới nơi đường hầu họng tách ra thành khí quản và thực quản, nối yết hầu với khí quản nằm ở phần trước của cổ. Về mặt giải phẫu nằm ở đốt sống C 2 – C 6 ở người lớn và bắt đầu ở vị trí C 2 – C 3 ở trẻ em. 

Thanh quản di động ngay dưới da vùng cổ trước khi có động tác nuốt, hoặc khi cúi xuống, ngẩng lên. Nó phát triển cùng với bộ máy sinh dục và khi trưởng thành giọng nói cũng thay đổi gây nên hiện tượng vỡ giọng. 

Cấu tạo của thanh quản 

Thanh quản giống hình tháp, có 3 mặt, dài khoảng 44mm ở nam và 36mm ở nữ. Đường kính ngang 41-43 mm, đường kính trước sau 26-36 mm. Cấu tạo của thanh quản bao gồm phần lớn các sụn được gắn với nhau và với các cấu trúc xung quanh bởi các cơ hoặc bởi các thành phần mô sợi và đàn hồi. 

Cấu tạo của thanh quản từ các sụn và được nối lại với nhau bằng các khớp, dây chằng, các cơ và các màng. 

Cấu tạo của sụn thanh quản 

Sụn thanh quản là bộ khung bảo vệ và hỗ trợ hoạt động của thanh quản, giúp duy trì đường thở và tham gia vào quá trình phát âm. Cấu tạo của sụn thanh quản gồm 9 mảnh sụn, chia thành 3 sụn đơn và 3 cặp sụn đôi:

1. Ba sụn đơn:

• Sụn giáp: Lớn nhất, tạo thành yết hầu ở nam giới.
• Sụn nhẫn: Có hình dạng như chiếc nhẫn, nằm bên dưới sụn giáp, giúp nối thanh quản với khí quản.
• Sụn nắp (sụn nắp thanh môn): Có hình chiếc lá, giúp đóng thanh quản khi nuốt, ngăn thức ăn rơi vào đường thở.

2. Ba cặp sụn đôi:

• Sụn phễu: Nằm phía sau sụn nhẫn, giúp điều khiển dây thanh âm trong quá trình phát âm.
• Sụn sừng: Nhỏ, nằm trên đỉnh sụn phễu, hỗ trợ điều chỉnh âm thanh.
• Sụn chêm: Nằm trong nếp phễu-nắp thanh quản, giúp duy trì độ căng của thanh quản.

Hệ thống sụn thanh quản kết hợp với dây thanh âm và các cơ thanh quản để thực hiện chức năng bảo vệ đường thở, tạo âm thanh và điều chỉnh luồng không khí.

Thanh quản là một cơ quan quan trọng trong hệ hô hấp và phát âm, có cấu tạo phức tạp gồm các khớp, dây chằng, cơ và màng, giúp thực hiện chức năng điều chỉnh luồng không khí và tạo âm thanh. Dưới đây là phân tích chi tiết về các bộ phận này:

1. Các khớp của thanh quản

Thanh quản có hai khớp chính giúp điều chỉnh sự chuyển động của các sụn:

• Khớp nhẫn-phễu (Cricoarytenoid joint): Nối giữa sụn nhẫn và sụn phễu, cho phép sụn phễu xoay và trượt để điều chỉnh độ căng và khoảng cách giữa các dây thanh âm.
• Khớp nhẫn-giáp (Cricothyroid joint): Kết nối sụn nhẫn với sụn giáp, giúp điều chỉnh độ căng của dây thanh âm để thay đổi cao độ giọng nói.

2. Các dây chằng của thanh quản

Dây chằng trong thanh quản có nhiệm vụ cố định và điều khiển chuyển động của các sụn:

• Dây chằng nhẫn-giáp (Cricothyroid ligament): Nằm giữa sụn nhẫn và sụn giáp, giúp kiểm soát độ căng của dây thanh âm.
• Dây chằng thanh âm (Vocal ligament): Là phần chính của dây thanh âm, giúp tạo ra âm thanh khi rung.
• Dây chằng phễu-nắp thanh quản (Aryepiglottic ligament): Nối sụn phễu với sụn nắp thanh quản, hỗ trợ đóng mở đường thở khi nuốt.
• Dây chằng nhẫn-phễu (Cricoarytenoid ligament): Hỗ trợ khớp nhẫn-phễu, giúp kiểm soát chuyển động của sụn phễu.

3. Các cơ của thanh quản

Các cơ thanh quản chia thành cơ nội tại (điều khiển dây thanh âm) và cơ ngoại lai (giúp nâng hạ thanh quản):

a) Cơ nội tại (Intrinsic muscles) – điều chỉnh âm thanh:

• Cơ nhẫn-giáp (Cricothyroid muscle): Căng dây thanh âm, giúp tăng cao độ giọng nói.
• Cơ giáp-phễu (Thyroarytenoid muscle): Thư giãn dây thanh âm, làm giọng trầm hơn.
• Cơ phễu bên (Lateral cricoarytenoid muscle): Khép dây thanh âm, giúp phát âm rõ ràng.
• Cơ phễu sau (Posterior cricoarytenoid muscle): Mở dây thanh âm, giúp hít thở.
• Cơ ngang phễu (Transverse arytenoid muscle) & cơ chéo phễu (Oblique arytenoid muscle): Đóng chặt dây thanh âm, ngăn thức ăn vào đường thở.

b) Cơ ngoại lai (Extrinsic muscles) – hỗ trợ vận động thanh quản:

• Cơ nâng thanh quản: Cơ cằm móng, cơ trâm móng, cơ hai thân, cơ giáp móng.
• Cơ hạ thanh quản: Cơ ức móng, cơ ức giáp, cơ vai móng.

4. Các màng của thanh quản

Các màng này bao bọc và bảo vệ thanh quản, đồng thời hỗ trợ hoạt động của nó:

• Màng giáp-móng (Thyrohyoid membrane): Nối sụn giáp với xương móng, giúp cố định thanh quản.
• Màng nhẫn-giáp (Cricothyroid membrane): Hỗ trợ khớp nhẫn-giáp trong việc điều chỉnh cao độ giọng nói.
• Màng thanh thất (Quadrangular membrane): Bảo vệ và hỗ trợ dây thanh âm trên.

Thanh quản là một cấu trúc tinh vi gồm khớp (hỗ trợ chuyển động), dây chằng (cố định và điều khiển), cơ (điều chỉnh dây thanh âm), và màng (bảo vệ và hỗ trợ vận động). Sự phối hợp của các bộ phận này giúp điều chỉnh giọng nói, bảo vệ đường thở và hỗ trợ chức năng nuốt.

2) Chức năng của thanh quản 

Chức năng hô hấp: Hô hấp là một chức năng quan trọng trong việc duy trì sự sống. Đây là chức năng mở thanh môn do cơ nhẫn – phễu sau đảm nhận trách nhiệm. Khi thanh môn không mở rộng được hoặc bị tắc nghẽn vì bất cứ nguyên nhân gì sẽ dẫn đến hiện tượng khó thở có thể gây nguy hại đến tính mạng, cần phải xử trí kịp thời bằng việc làm khai thông đường thở và thậm chí phải phẫu thuật mở khí quản. 

Phòng ngừa dị vật xâm nhập vào phổi: Vai trò quan trọng của thanh quản là chức năng tự vệ của nó để phòng ngừa dị vật xâm nhập vào phổi bằng cách ho và các hành động phản xạ khác nhằm đẩy dị vật ra ngoài đường hô hấp. Khi thanh quan mở rộng rồi đóng cùng với việc nâng áp lực bên trong của lồng ngực sau đó mở ra tức thì làm cho luồng khí đẩy mạnh trở lại, từ đó sẽ tống dị vật ra ngoài. 

Tạo ra cơ chế ho, nấc, cười và hắt hơi để kiểm soát hô hấp và phát âm: Là một phản xạ hô hấp do luồng khí bị đẩy mạnh ra một cách nhanh chóng, mạnh và đột ngột do khe thanh môn đóng lại rồi mở ra bất ngờ. Nấc là do cơ hoành bất thần trong thì hít vào , khe thanh môn đóng lại một phần hoặc toàn phần. Cười tạo nên do sự thở ra ngắt quãng kèm theo với sự phát âm. 

Tạo nên giọng nói: Là chức năng quan trọng có ý nghĩa cả về mặt xã hội, góp phần tạo nên giọng nói, ngôn ngữ để con người nói chuyện, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm. .. m thanh được tạo ra trong thanh quản vì đó là nơi điều chỉnh cao độ và âm lượng. Do luồng khí được đẩy từ phổi ra ngoài nhờ sự co bóp của cơ hoành, các cơ rộng bụng và cơ gian sườn. Luồng khí làm rung chuyển dây thanh âm từ đó phát ra âm thanh. Thao tác của thanh quản được sử dụng để tạo ra âm thanh nguồn với tần số cơ bản hoặc cao độ cụ thể. âm thanh nguồn này bị thay đổi khi nó đi qua đường hô hấp, được cấu hình khác nhau dựa trên vị trí của lưỡi, môi, miệng và hầu họng. 

3. Một số bệnh thường gặp về thanh quản

Thanh quản là cơ quan quan trọng trong hệ hô hấp và phát âm, nhưng cũng dễ bị tổn thương bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số bệnh thường gặp về thanh quản:

• Viêm thanh quản: Viêm thanh quản là tình trạng viêm nhiễm ở dây thanh âm, thường do virus, vi khuẩn hoặc kích ứng từ môi trường. Triệu chứng: Khàn giọng, mất giọng, đau họng, ho khan. Nguyên nhân: Cảm lạnh, nhiễm trùng, hút thuốc, nói quá nhiều. Điều trị: Nghỉ giọng, uống nước ấm, dùng thuốc giảm viêm.
• Hạt xơ dây thanh (Nodules & Polyps): Hạt xơ dây thanh và polyp là những tổn thương lành tính do lạm dụng giọng nói kéo dài. Triệu chứng: Khàn giọng, giọng mệt mỏi, khó phát âm to. Nguyên nhân: Nói nhiều, la hét, ca hát quá mức. Điều trị: Liệu pháp giọng nói, phẫu thuật trong trường hợp nặng.
• Liệt dây thanh quản: Liệt dây thanh là tình trạng mất khả năng vận động của một hoặc cả hai dây thanh. Triệu chứng: Khó nói, giọng yếu, khó thở khi bị liệt hai bên. Nguyên nhân: Tổn thương thần kinh thanh quản do phẫu thuật, đột quỵ, khối u. Điều trị: Vật lý trị liệu giọng nói, phẫu thuật chỉnh dây thanh.
• Ung thư thanh quản: Ung thư thanh quản xảy ra khi các tế bào ác tính phát triển trong thanh quản. Triệu chứng: Khàn giọng kéo dài, khó nuốt, ho ra máu, sụt cân. Nguyên nhân: Hút thuốc, uống rượu nhiều, nhiễm HPV. Điều trị: Xạ trị, phẫu thuật, hóa trị tùy vào giai đoạn bệnh.
• Hẹp thanh quản: Hẹp thanh quản là tình trạng đường thở bị thu hẹp do sẹo hoặc dị tật bẩm sinh. Triệu chứng: Khó thở, khò khè, giọng thay đổi. Nguyên nhân: Chấn thương, viêm thanh quản mãn tính, đặt ống thở lâu ngày. Điều trị: Phẫu thuật mở rộng đường thở.

Lưu ý: Nếu gặp bất kỳ triệu chứng bất thường nào liên quan đến thanh quản, bạn nên đi khám bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

4. Phòng ngừa bảo vệ sức khoẻ thanh quản tại nhà

Để bảo vệ sức khỏe thanh quản và phòng ngừa các bệnh lý liên quan, bạn có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc đơn giản nhưng hiệu quả tại nhà:

Giữ ẩm cho thanh quản

• Uống đủ nước (2-3 lít/ngày) để giữ ẩm cho dây thanh âm.
• Hạn chế đồ uống có cồn, caffeine vì chúng làm khô cổ họng.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm nếu không khí trong phòng quá khô.

Tránh lạm dụng giọng nói

• Hạn chế nói to, la hét hoặc hát quá nhiều để tránh tổn thương dây thanh.
• Khi bị khàn giọng, nên nghỉ ngơi giọng nói thay vì cố gắng nói to hơn.
• Luyện tập phát âm đúng cách để giảm áp lực lên thanh quản.

Tránh các tác nhân kích thích

• Không hút thuốc lá, tránh xa môi trường nhiều khói bụi, hóa chất.
• Hạn chế ăn đồ cay nóng, chiên rán vì chúng có thể gây kích ứng cổ họng.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài để bảo vệ thanh quản khỏi ô nhiễm.

Giữ gìn sức khỏe tổng thể

• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung vitamin A, C, E giúp tăng cường sức đề kháng cho niêm mạc thanh quản.
• Tập thể dục thường xuyên để tăng cường hệ miễn dịch.
• Ngủ đủ giấc giúp cơ thể phục hồi và bảo vệ thanh quản tốt hơn.

Điều trị sớm các bệnh lý liên quan

• Nếu bị viêm họng, viêm thanh quản, nên điều trị kịp thời để tránh biến chứng.
• Khám tai mũi họng định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về thanh quản.
• Nếu có triệu chứng bất thường như khàn giọng kéo dài, khó thở, hãy đi khám chuyên khoa ngay.

Việc duy trì các thói quen lành mạnh trên sẽ giúp bảo vệ thanh quản và duy trì giọng nói khỏe mạnh lâu dài.

BEDENTAL – HỆ THỐNG NHA KHOA TIÊU CHUẨN HÀNG ĐẦU

CHI NHÁNH HÀ NỘI

CS1: 7B Thi Sách, Ngô Thì Nhậm, Hai Bà Trưng, Hà Nội - 0934.61.9090

CS2: Tòa nhà CC2, Nguyễn Hữu Thọ, Hoàng Mai, Hà Nội (Bên trong Truehope) - 0934.61.9090

CHI NHÁNH TP.HỒ CHÍ MINH (HCM)

CS1: 53 -55 -57 Phó Đức Chính, Nguyễn Thái Bình, Quận 1, Tp.Hồ Chí Minh - 0766.00.8080

CS2 :Số 25, đường số 7 khu đô thị Cityland Gò Vấp (Ngõ 672A Phan Văn Trị), Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam -  093 181 0680

CHI NHÁNH THÀNH PHỐ VINH - NGHỆ AN

CS1: 39A Đ. Lê Hồng Phong, Hưng Bình, Thành phố Vinh, Nghệ An - 0934.61.9090

GIỜ HOẠT ĐỘNG:

09h00 – 21h00. Tất cả các ngày trong tuần

Website: https://bedental.vn/

 

Tư vấn chuyên môn bài viết:

BÁC SĨ VÕ HUY VI

Bác sĩ chỉnh nha tổng hợp

Ngôn ngữ giao tiếp: Tiếng Việt, Tiếng Anh

Đặt Lịch Hẹn Xem Hồ Sơ

CHI PHÍ NHỔ RĂNG KHÔN SỐ 8 BAO NHIÊU LÀ HỢP LÝ?

CHI PHÍ NHỔ RĂNG KHÔN SỐ 8 BAO NHIÊU LÀ HỢP LÝ?

Xem thêm >> Mất khứu giác là gì ? 7 điều cần phải biết khi mắc phải