Viêm tai giữa là gì?
Viêm tai giữa là tình trạng tai giữa (khu vực phía sau màng nhĩ) bị nhiễm trùng gây sưng, đau gây sốt và chảy dịch. Viêm tai giữa có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi song phổ biến nhất là trẻ em từ 6-36 tháng tuổi do cấu trúc tai chưa phát triển hoàn thiện và miễn dịch yếu.
Theo số liệu nghiên cứu, hơn 80% trẻ bị viêm tai giữa ít nhất một đợt ở tuổi lên 3. Dù đối tượng bị viêm tai giữa thường là trẻ em tuy nhiên bệnh lý này cũng có thể xuất hiện ở người lớn.
Các loại viêm tai giữa
Có nhiều loại viêm tai giữa (viêm tai giữa cấp và mạn tính), tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nhiễm trùng. Dưới đây là một số loại chính:
- Viêm tai giữa cấp (Acute Otitis Media – AOM): Loại viêm tai giữa này thường phát triển nhanh chóng và gây ra triệu chứng mạnh như đau tai, nhiệt độ cao, rát tai, và thiếu thính. Viêm tai giữa cấp thường xảy ra sau khi vi khuẩn hoặc vi rút xâm nhập vào ống tai và gây nhiễm trùng.
- Viêm tai giữa mạn tính (Chronic Otitis Media – COM): Đây là loại viêm tai giữa kéo dài trong thời gian dài, thường là hơn 3 tháng. Viêm tai giữa mạn tính có thể tái phát nhiều lần và gây ra triệu chứng như tiếng ù tai, đau nhức tai, và rỉ tai.
- Viêm tai giữa nhân tạo (Otitis Media with Effusion – OME): Đây là loại viêm tai giữa không gây đau nhức tai nhưng có một lượng lớn chất nhầy tích tụ trong ống tai, gây ra triệu chứng thiếu thính tạm thời. Otitis Media with Effusion thường xảy ra sau khi cảm lạnh hoặc nhiễm trùng cách khác.
- Viêm tai giữa tái phát (Recurrent Otitis Media): Đây là trường hợp khi viêm tai giữa tái diễn nhiều lần sau khi đã được điều trị thành công. Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến viêm tai giữa tái phát, bao gồm hệ miễn dịch yếu, cấu trúc tai bị dị dạng hoặc nhiễm trùng lâu dài.
Viêm tai giữa thường gặp ở trẻ em do hệ thống ống tai còn chưa hoàn thiện và dễ bị nhiễm trùng. Tuy nhiên, người lớn cũng có thể mắc phải viêm tai giữa do nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc chẩn đoán chính xác loại viêm tai giữa và điều trị phù hợp là rất quan trọng để ngăn ngừa biến chứng và giữ cho tai của bạn luôn khỏe mạnh.
Tìm hiểu về cấu trúc và chức năng của tai
Tai giữa (Middle Ear) là một phần của hệ thần kinh giác quan, nằm giữa tai ngoài và tai trong trong cấu trúc của tai. Tai giữa có vai trò quan trọng trong việc truyền đạt và cân bằng âm thanh từ tai ngoài đến tai trong, đồng thời giúp bảo vệ tai trong khỏi các áp lực và tác động từ môi trường bên ngoài.
Cấu trúc của tai giữa bao gồm những yếu tố sau:
- Xương bàn tay (Malleus): Là một trong ba xương nhỏ trong tai giữa, nó kết nối với đầu ống tai và truyền đạt âm thanh từ tai ngoài vào tai giữa.
- Xương đĩa (Incus): Nằm giữa xương bàn tay và xương giàn, xương đĩa giúp truyền tín hiệu âm thanh từ xương bàn tay đến xương giàn.
- Xương giàn (Stapes): Là xương nhỏ nhất trong tai giữa, nó nằm xen kẽ giữa xương đĩa và ống tai. Xương giàn truyền tín hiệu âm thanh từ xương đĩa vào tai trong thông qua cửa sổ tròn (oval window).
- Ống Eustachian (Eustachian Tube): Là một kênh hình ống nối tai giữa với hầu hết niêm mạc họng, cho phép cân bằng áp suất giữa tai giữa và môi trường bên ngoài. Khi họng bị kích thích, ống Eustachian mở ra để cho phép không khí lưu thông qua, giúp giữ cho áp suất giữa hai bên màng nhĩ cân bằng.
Chức năng của tai giữa:
- Truyền tải âm thanh: Khi âm thanh va chạm vào tai ngoài, các xương nhỏ trong tai giữa (xương bàn tay, xương đĩa và xương giàn) cùng các cơ vị cơ trong tai giữa sẽ truyền tải những dao động âm thanh này từ tai ngoài đến tai trong thông qua cửa sổ tròn. Quá trình này cho phép tín hiệu âm thanh được chuyển đổi từ dạng cơ học thành tín hiệu điện tử, giúp não nhận biết và hiểu được âm thanh.
- Cân bằng áp suất: Ống Eustachian đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng áp suất giữa tai giữa và môi trường bên ngoài. Khi độ chênh lệch áp suất giữa hai bên màng nhĩ quá lớn, có thể dẫn đến cảm giác bị đau tai hoặc không thể nghe rõ âm thanh. Ống Eustachian cho phép không khí lưu thông qua để cân bằng áp suất và duy trì trạng thái cân bằng cho tai giữa.
- Bảo vệ tai trong: Tai giữa cũng chịu trách nhiệm bảo vệ tai trong khỏi những áp lực và tác động từ môi trường bên ngoài. Cấu trúc xương nhỏ và mô niêm mạc của tai giữa giúp ngăn ngừa việc các vật thể, vi khuẩn hay dịch lạ xâm nhập vào tai trong gây hại.
Đối tượng dễ bị viêm tai giữa
Ngoài trẻ từ 6-36 tháng tuổi thì viêm tai giữa cũng thường gặp ở các trường hợp sau:
- Trẻ sử dụng núm vú giả
- Trẻ đi nhà trẻ
- Trẻ bú bình
- Người tiếp xúc với mức độ ô nhiễm không khí cao
- Trải qua những thay đổi về độ cao
- Trải qua những thay đổi trong khí hậu, đặc biệt vùng khí hậu lạnh
- Bị cảm lạnh, cúm, viêm xoang hoặc nhiễm trùng tai gần đây
- Dị tật bẩm sinh vùng mũi họng làm gia tăng nguy cơ viêm tai giữa
Nguyên nhân bị viêm tai giữa
Nhiễm trùng tai do vi khuẩn hoặc virus trong tai giữa gây ra. Tình trạng nhiễm trùng cũng hay xảy ra do cảm lạnh, cúm hoặc dị ứng gây tắc nghẽn cửa mũi sau (viêm VA) hoặc vùng họng và vòi nhĩ.
- Vòi nhĩ (vòi Eustachian): Là một ống vòi tai có kích thước rất hẹp, nối tai giữa và vòm họng. Vòi nhĩ làm nhiệm vụ điều tiết áp suất không khí và làm mới không khí trong tai, đồng thời thoát chất tiết bình thường từ tai giữa. Khi vòi nhĩ bị sưng có thể làm tắc nghẽn và khiến vi khuẩn phát triển trong tai giữa gây nhiễm trùng. Ở trẻ em, do vòi nhĩ mới phát triển nên thường hẹp và nằm ngang hơn, khiến cho việc thoát nước khó dẫn đến dễ bị nhiễm trùng tai giữa.
- VA (Adenoids): Là mô lympho nhỏ nằm ở phía sau mũi và có vai trò trong hoạt động như một hệ miễn dịch. Do VA nằm gần chỗ mở của các vòi nhĩ, nên khi VA bị viêm sưng to, có thể làm tắc nghẽn vòi nhĩ và dẫn đến nhiễm trùng tai giữa. Viêm tai giữa do viêm VA thường xảy ra ở trẻ em nhiều hơn người lớn.
Triệu chứng viêm tai giữa
Triệu chứng của viêm tai giữa (otitis media) có thể bao gồm:
- Đau tai: Đau tai là triệu chứng phổ biến nhất của viêm tai giữa. Đau có thể từ nhẹ đến nặng và thường xuất hiện một bên hoặc cả hai bên tai.
- Ù tai: Cảm giác ù tai là do áp suất tại tai giữa tăng lên khi có chất nhầy, dịch hoặc vi khuẩn gây tổn thương đến niêm mạc tai giữa.
- Mất nghe: Viêm tai giữa có thể làm giảm khả năng nghe hoặc tạm thời làm mất nghe do việc dịch hoặc sưng tắc các bộ phận tai giữa.
- Tiếng ồn trong tai: Một số người có thể trải qua cảm giác tiếng ồn trong tai khi bị viêm tai giữa.
- Chảy mủ từ tai: Nếu viêm tai giữa đi kèm với nhiễm khuẩn, có thể dẫn đến xuất hiện mủ, dịch hoặc chất nhầy từ tai.
- Cảm giác căng tai hoặc đầy tai: Một số người có thể cảm thấy tai bị căng hoặc đầy do sưng tắc.
- Sốt: Trong một số trường hợp, viêm tai giữa có thể gây sốt, đặc biệt ở trẻ em.
- Buồn nôn, nôn mửa (hiếm khi xảy ra): Trong một số trường hợp nặng, viêm tai giữa có thể gây ra buồn nôn và nôn mửa.
Xem thêm >> Sốt ban là gì
Chẩn đoán viêm tai giữa
- Thăm khám tai
Để phát hiện viêm tai giữa, bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành nội soi tai hoặc sử dụng đèn soi tai nhằm phát hiện những tổn thương trong tai. Qua đó, bác sĩ sẽ quan sát rõ màng nhĩ, màng nhĩ khoẻ mạnh thường có màu xám hồng hoặc trắng sáng và trong suốt. Khi bị nhiễm trùng, màng nhĩ sẽ bị viêm, sung huyết và căng phồng do bên trong hòm nhĩ chứa dịch.
- Khám các bộ phận lân cận
Bên cạnh khám tai, bác sĩ có thể kiểm tra thêm các vùng khác như cổ họng, mũi xoang, vùng họng hay nhịp thở nhằm tìm ra những dấu hiệu nhiễm trùng đường hô hấp nếu có.
Điều trị bệnh viêm tai giữa
Cách điều trị viêm tai giữa tại bệnh viện sẽ được áp dụng theo 2 phương pháp:
- Điều trị bằng thuốc
Điều trị viêm tai giữa bằng phương pháp dùng thuốc là lựa chọn phổ biến nhất. Theo đó, người bệnh sẽ được điều trị bằng các loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ như: Thuốc kháng sinh, thuốc kháng histamin, thuốc chống viêm phù nề, thuốc xịt mũi và bơm hơi vòi nhĩ.
Thời gian điều trị bằng thuốc thường kéo dài 1 đến 2 tuần. Trong trường hợp màng nhĩ bị thủng, người bệnh cần dùng thuốc nhỏ tai kết hợp với vệ sinh tai và làm sạch mủ bằng nước muối và dung dịch sát trùng thích hợp nhằm ngăn tình trạng bít tắc ống tai.
- Phẫu thuật
Trong trường hợp nhiễm trùng lan rộng , điều trị bằng thuốc không đem lại kết quả thì người bệnh có thể cần điều trị ngoại khoa như nạo VA; cắt amidan ; đặt ống thông khí tuỳ thuộc vào từng tình trạng bệnh cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định
Biến chứng viêm tai giữa
Hầu hết các bệnh nhiễm trùng tai không gây ra những biến chứng lâu dài. Song nhiễm trùng tai nếu không được điều trị dứt điểm hoặc tái phát nhiều lần sẽ dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, đe doạ nghiêm trọng chức năng thính giác và sức khoẻ tổng thể của người bệnh. Một trong số những biến chứng hay gặp nhất bao gồm:
- Làm giảm thính giác: Thông thường tình trạng mất thính lực nhẹ có thể xuất hiện rồi tự động biến mất khi khỏi nhiễm trùng tai. Song nhiễm trùng tai lặp đi lặp lại, hoặc nhiễm trùng tai nặng phát mủ trong tai giữa cũng có thể dẫn đến mất thính lực vĩnh viễn hoặc tổn thương màng nhĩ gây mất thính lực vĩnh viễn.
- Chậm nói hoặc chậm phát triển: Nếu trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi bị suy giảm thính giác tạm thời hoặc vĩnh viễn thì sẽ gây chậm phát triển kỹ năng giao tiếp hoặc tương tác xã hội và phát triển.
- Thủng màng nhĩ: Phần lớn tình trạng thủng màng nhĩ sẽ lành trong vòng 72 giờ, nhưng cũng nhiều trường hợp cần phải can thiệp phẫu thuật.
- Viêm não hoặc màng não: Nếu tình trạng nhiễm trùng không được chữa trị hoặc không đáp ứng được với điều trị sẽ lây lan sang các mô lân cận gây nhiễm trùng xương chũm gọi là viêm xương chũm. Viêm xương chũm có thể dẫn đến tổn thương xương và xuất hiện các u nang chứa đầy mủ. Nhiễm trùng tai giữa nghiêm trọng cũng có thể lây lan đến các mô khác trong hộp sọ, như não hoặc các màng bao quanh não gây viêm màng não.
Phòng ngừa bệnh viêm tai giữa
Phòng ngừa bệnh viêm tai giữa (otitis media) là một cách quan trọng để giảm nguy cơ mắc bệnh và bảo vệ sức khỏe tai của bạn. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa viêm tai giữa:
- Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây viêm tai: Tránh tiếp xúc với khói thuốc lá và các chất gây kích ứng khác có thể gây viêm tai.
- Hạn chế tiếp xúc với nước: Tránh ngâm tai trong nước trong thời gian dài, đặc biệt khi bạn biết rằng bạn có khả năng bị nhiễm khuẩn.
- Hạn chế dùng hũ nhỏ tai: Việc sử dụng hũ nhỏ tai không đúng cách hoặc quá thường xuyên có thể gây tổn thương niêm mạc tai giữa và làm tăng nguy cơ viêm tai giữa.
- Hạn chế tiếp xúc với các bệnh truyền nhiễm: Tránh tiếp xúc với những người đang bị cảm lạnh hoặc bệnh nhiễm trùng để giảm nguy cơ lây nhiễm.
- Tiêm vắc-xin: Đảm bảo tiêm đầy đủ các loại vắc-xin, đặc biệt là vắc-xin phòng bệnh Hib và vắc-xin PCV13, vì các bệnh này có thể gây viêm tai giữa.
- Tăng cường hệ miễn dịch: Cân nhắc cách tăng cường hệ miễn dịch, bao gồm ăn uống đủ dinh dưỡng, tập luyện thể thao và giữ sức khỏe tốt.
- Điều chỉnh thói quen ăn uống: Nếu bạn hoặc con bạn dễ bị viêm tai giữa, hạn chế sử dụng sữa và thực phẩm gây dị ứng có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.
- Duy trì vệ sinh tai: Dùng vải sạch và ẩm ướt lau sạch tai thường xuyên, đặc biệt sau khi tắm hoặc tiếp xúc với môi trường bụi bặm.
- Điều chỉnh áp suất trong máy bay: Nếu bạn đi máy bay, hạn chế biến đổi áp suất trong tai bằng cách nhai kẹo cao su hoặc uống nước khi hạ cánh hoặc cất cánh.
Các thắc mắc thường gặp về bệnh viêm tai giữa
Trong quá trình điều trị chuyên khoa, chúng tôi thường xuyên nhận được các thắc mắc của người dân về bệnh viêm tai giữa. Xin phép trả lời quý vị theo những câu hỏi cụ thể như sau:
- Bệnh viêm tai giữa có nguy hiểm không?
Viêm tai giữa là bệnh lý viêm nhiễm, nếu không sớm điều trị dứt điểm có thể dẫn đến viêm tai giữa mạn tính. Tình trạng này khó điều trị hơn và bệnh dễ bị tái phát. Các biến chứng nghiêm trọng tiếp theo là gây nghe kém hoặc điếc. Tình trạng này khiến trẻ nhỏ chậm nói và chậm phát triển, khiến người lớn thiếu tự tin và khó khăn trong vấn đề giao tiếp. Biến chứng viêm não , hoặc viêm màng não cực kỳ nghiêm trọng và có thể đe doạ tính mạng của người bệnh.
- Bệnh viêm tai giữa có lây không?
Bệnh viêm tai giữa có thể lây qua đường mũi họng hoặc từ viêm mũi xoang biến chứng viêm tai giữa.
Viêm tai giữa ở Việt Nam khá phổ biến và dễ trở thành dịch trong các trường mầm non và tiểu học. Do đó, người dân nên lưu ý phòng ngừa, nhất là đối với trẻ em lứa tuổi mầm non. Phụ huynh cần chú ý rằng biến chứng mất thính lực do viêm tai giữa làm chậm khả năng nhận thức và phát triển sẽ gây hệ luỵ nghiêm trọng, ảnh hưởng suốt đời đến tương lai và sức khoẻ của trẻ. Trẻ cũng có có nguy cơ tử vong nếu biến chứng viêm não và viêm màng não xảy ra. – Bác sĩ Hằng khuyến cáo.
- Tại sao trẻ em bị nhiễm trùng tai nhiều hơn người lớn?
Trẻ em có nhiều khả năng bị nhiễm trùng tai hơn người lớn bởi những nguyên nhân sau:
- Vòi nhĩ ở trẻ nhỏ thường ngắn và nằm ngang, tạo điều kiện thuận lợi cho chất lỏng tích tụ ở phía sau màng nhĩ.
- Hệ thống miễn dịch của trẻ em và thậm chí là hệ thống chống nhiễm trùng của cơ thể vẫn đang chưa phát triển toàn diện.
- VA ở trẻ em lớn hơn so với người lớn nên dễ xuất hiện tình trạng viêm nhiễm hơn.
TS.BS Nguyễn Hữu Quang, Phó trưởng khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và Phục hồi chức năng, Bệnh viện Da liễu Trung ương - Cố vấn chuyên môn khoa tạo hình thẩm mỹ tại Bedental - Nơi công tác hiện tại : Phó trưởng khoa tạo hình thẩm mỹ tại Viện Da liễu Trung Ương. Bác sĩ Quang đã có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị da liễu và phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ Hiện bác sĩ đang công tác tại Bệnh viện da liễu Trung ương và đồng thời khám chữa bệnh, cố vấn chuyên môn về da liễu và phẫu thuật thẩm mỹ tại Bedental
BEDENTAL – HỆ THỐNG NHA KHOA TIÊU CHUẨN HÀNG ĐẦU
CHI NHÁNH HÀ NỘI
CS1: 7B Thi Sách, Ngô Thì Nhậm, Hai Bà Trưng, Hà Nội - 0934.61.9090
CS2: Tòa nhà CC2, Nguyễn Hữu Thọ, Hoàng Mai, Hà Nội (Bên trong Truehope) - 0934.61.9090
CHI NHÁNH TP.HỒ CHÍ MINH (HCM)
CS1: 53 -55 -57 Phó Đức Chính, Nguyễn Thái Bình, Quận 1, Tp.Hồ Chí Minh - 0766.00.8080
CS2 :Số 25, đường số 7 khu đô thị Cityland Gò Vấp (Ngõ 672A Phan Văn Trị), Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam - 093 181 0680
CHI NHÁNH THÀNH PHỐ VINH - NGHỆ AN
CS1: 39A Đ. Lê Hồng Phong, Hưng Bình, Thành phố Vinh, Nghệ An - 0934.61.9090
GIỜ HOẠT ĐỘNG:
09h00 – 21h00. Tất cả các ngày trong tuần
Website: https://bedental.vn/
HƯỚNG DẪN ĐI KHÁM TẠI BỆNH VIỆN RĂNG HÀM MẶT TRUNG ƯƠNG NĂM 2023
