U nang buồng trứng là gì ?
U nang buồng trứng (còn được gọi là u buồng trứng hay u buồng dưới) là một khối u ác tính hoặc lành tính xuất hiện trong buồng trứng của phụ nữ. U nang buồng trứng là một trong những dạng u phổ biến nhất ở phụ nữ.
U nang buồng trứng có thể lành tính hoặc ác tính, tùy thuộc vào tính chất và biểu hiện của khối u. Những u nang buồng trứng lành tính thường là u nang buồng trứng chức năng hay u đơn nang, xuất phát từ quá trình rụng trứng hàng tháng và thường không gây ra những triệu chứng đáng lo ngại. Trái lại, những u nang buồng trứng ác tính (u buồng trứng ung thư) có thể là nguyên nhân gây ung thư buồng trứng, và yêu cầu điều trị và quan sát chặt chẽ hơn.
Dấu hiệu của u nang buồng trứng
U nang buồng trứng đa số xuất hiện và tiến triển thầm lặng, không có triệu chứng, phần lớn các trường hợp chỉ nhận biết khi thăm khám phụ khoa định kì hay khi siêu âm kiểm tra sức mạnh. Các triệu chứng khác nếu kích thước u đã lớn:
- Đau ở vùng xương chậu và vùng bụng dưới: Đây là triệu chứng điển hình nhất khi người bệnh xuất hiện các cơn đau dữ dội quanh vùng chậu hoặc vùng bụng dưới khi kích thước khối u chèn ép vào dây thần kinh hoặc dây thần kinh chạy dọc ở vùng sau lưng
- Gây cảm giác khó chịu khi khối u lớn chèn ép những cơ quan xung quanh gây tiểu khó, táo bón…
- Bụng chướng
- Đau khi quan hệ tình dục: Khi giao hợp, nếu thấy đau ở một bên so với bên còn lại thì có lẽ đây là triệu chứng của u nang buồng trứng. Một số trường hợp khối u phát triển to và nhanh và ở ngay vị trí sát cổ tử cung gây đau khi quan hệ tình dục
- Kinh nguyệt bất thường: Rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ là một trong các triệu chứng liên quan đến bệnh phụ khoa, trong đó có u nang buồng trứng buồng trứng
- Buồn nôn và nôn mửa: U nang buồng trứng lớn có thể áp lực lên dạ dày, gây ra cảm giác buồn nôn và nôn mửa
- Cảm giác no căng sau khi ăn ít: U nang buồng trứng lớn có thể áp lực lên dạ dày và làm cho bạn cảm giác no căng sau khi ăn ít.
Các trường hợp u phát triển bất thường, bụng trướng lớn kèm giảm cân, chán ăn và mệt là những triệu chứng cảnh báo và nên đi kiểm tra ngay.
Nguyên nhân gây ra u nang buồng trứng
U nang buồng trứng có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau, và không phải tất cả các trường hợp đều có nguyên nhân rõ ràng. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây ra u nang buồng trứng:
- Rối loạn hormon: Sự rối loạn trong cơ chế điều tiết hormone có thể dẫn đến việc xuất hiện u nang buồng trứng. Ví dụ, u nang buồng trứng chức năng (functional ovarian cysts) là những u nang hình thành trong quá trình rụng trứng và có thể do sự rối loạn hormon.
- U nang buồng trứng chức năng: Đây là loại u nang phổ biến nhất và thường không gây triệu chứng. U nang này xuất hiện khi quá trình rụng trứng không diễn ra như bình thường, dẫn đến việc cơ thể hình thành các u nang nhỏ trong buồng trứng.
- U nang đa phôi: U nang buồng trứng đa phôi (polycystic ovary syndrome – PCOS) là một tình trạng gây ra do rối loạn hormone và tạo ra nhiều u nang nhỏ trong buồng trứng. PCOS có thể gây ra rối loạn kinh nguyệt, tăng cân, và vấn đề về sinh sản.
- U nang buồng trứng ác tính: Trong một số trường hợp, u nang buồng trứng có thể là ác tính (ung thư). U nang buồng trứng ác tính thường hiếm gặp, nhưng nó có thể xuất hiện và gây ra các triệu chứng liên quan đến ung thư.
- Các yếu tố di truyền: Có một yếu tố di truyền liên quan đến việc xuất hiện u nang buồng trứng, nghĩa là nếu trong gia đình bạn có người mắc u nang buồng trứng thì khả năng bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn so với người không có tiền sử bệnh.
- Các yếu tố khác: Ngoài những nguyên nhân trên, còn có một số yếu tố khác như tuổi, chất lượng dinh dưỡng, bệnh lý cơ bản, và sử dụng nhiễm trùng nội vi (IUD) có thể ảnh hưởng đến việc hình thành u nang buồng trứng.
U nang buồng trứng có mấy loại ?
Dựa theo cấu trúc và tính chất của mỗi khối u, u nang buồng trứng có thể được phân làm: u nang lành tính và u nang thực thể.
U nang cơ năng
Đây là khối u được tạo ra bởi rối loạn hoạt động nội tiết tố của buồng trứng, về mặt giải phẫu bệnh lý tổ chức buồng trứng không biến đổi.
Có 3 loại u nang cơ năng:
- Nang túi noãn: Là những nang noãn đã đủ lớn nhưng không phát triển và không rụng trứng, nang vẫn liên tục phát triển và có thể lên đến 8cm làm phụ nữ rối loạn chu kì kinh nguyệt.
- Nang hoàng thể: Được hình thành khi hoàng thể không phát triển bình thường sau phóng noãn và từ đó sinh ra những nang có vỏ cứng chứa nhiều chất lỏng bên trong, gây đau đớn và chảy máu ở vùng bụng dưới.
- Nang hoàng tuyến: thường gặp ở người bệnh thai trứng, ung thư nguyên bào nuôi.
U nang thực thể
Ở các khối u ác tính có thay đổi cấu trúc tổ chức của buồng trứng, do đó có nguy cơ di căn.
Các loại u thực thể:
- U nang nước: Là loại ít gặp nhất. Một túi chứa chất lỏng bên trong, có vỏ mềm và thường lành tính. Nhưng nếu trên bề mặt có phát triển nhiều mạch máu hay có những khối u trên bề mặt hoặc trong lòng khối u là các dấu hiệu nghi ngờ của ung thư.
- U nang bì: Phổ biến nhất là khối u quái (teratoma) chiếm 25% u nang buồng trứng phần lớn là lành tính và có thể gặp ở nhiều lứa tuổi kể cả trẻ trước dậy thì hay nữ giới tuổi sinh sản và mãn kinh. Thành khối u nang có cấu trúc giống một lớp sừng dày bên trong chứa lông, tóc, da, tuyến bã… và có thể bị xoắn.
- U nang nhầy: Chiếm 20% tổng số khối u buồng trứng, đây là khối u có cấu tạo đa thuỳ, và thường có kích thước to hơn những loại u khác. Trong nang chứa dịch màu vàng và đặc, hay dính với những tạng lân cận.
Nang lạc nội mạc buồng trứng: tổ chức nội mạc tử cung phát triển ngay trên bề mặt buồng trứng, gây tổn thương mô xung quanh buồng trứng, nang vỏ mềm thường dính vào những tổ chức lân cận, bên trong chứa màu chocolate, u hay gây đau đớn khi trong chu kỳ kinh nguyệt và dính có thể làm tắc nghẽn vòi trứng gây vô sinh.
U nang buồng trứng có gây nguy hiểm không ?
U nang buồng trứng ác tính gây nguy hiểm phụ thuộc vào loại u nang, kích cỡ của nó và việc bệnh nhân có phát sinh bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng nào không. Dưới đây là một vài trường hợp mà u nang buồng trứng có thể gây ra nguy hiểm:
- U nang buồng trứng ác tính (ung thư buồng trứng): Nếu u nang buồng trứng là ác tính, nghĩa là nó là một loại ung thư buồng trứng ác tính thì đây là một tình huống cực kỳ nghiêm trọng. Ung thư buồng trứng có thể lan rộng đến những cơ quan và bộ phận lân cận, gây ra những hậu quả nghiêm trọng có thể đe doạ nghiêm trọng đến tính mạng và sức khoẻ.
- U nang buồng trứng lớn: Nếu u nang buồng trứng lớn, nó có thể gây áp lực lên những cơ quan xung quanh bao gồm bàng quang và đại tràng, gây ra những triệu chứng nghiêm trọng bao gồm tiểu buốt hoặc tiểu khó hơn bình thường, táo bón và đau bụng.
- Vỡ u nang: Trong một vài trường hợp, u nang buồng trứng sẽ vỡ và gây ra các triệu chứng nghiêm trọng bao gồm đau bụng dưới dữ dội, xuất huyết nội mạc tử cung và rối loạn chức năng cơ quan.
- Rối loạn sinh sản: U nang buồng trứng lớn gây rối loạn kinh nguyệt như kinh nhiều hoặc kinh không đều đặn, hoặc thậm chí vô kinh.
- Rối loạn tiểu tiện: U nang buồng trứng lớn sẽ gây áp lực lên bàng quang và gây ra tiểu buốt, tiểu rắt hoặc bí tiểu.
- Rối loạn tiêu hoá: U nang buồng trứng lớn sẽ gây áp lực lên đại tràng, dẫn đến táo bón và rối loạn tiêu hoá.
Cách để chẩn đoán bệnh u nang buồng trứng
Để chẩn đoán bệnh u nang buồng trứng, các bước và phương pháp sau đây thường được sử dụng bởi các chuyên gia y tế:
Chẩn đoán lâm sàng: Bác sĩ có thể khai thác một số thông tin của bệnh nhân làm cơ sở chẩn đoán như:
- Rối loạn chu kỳ kinh;
- Triệu chứng đau nhức, khó chịu ở vùng kín;
- Đau khi quan hệ tình dục;
- Tiểu rắt, khó tiểu tiện hoặc táo bón.
Chẩn đoán cận lâm sàng: Các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng gồm:
- Siêu âm: Đây là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, chi phí thấp, có thể xác định rõ vị trí khối u, hình dạng và kích thước u, thành phần bên trong khối u. Hình ảnh trong siêu âm giúp gợi ý u lành hay u ác tính.
- Chụp CT scan hoặc MRI: Nếu u lớn thì hình ảnh MRI cho kết quả rõ ràng hơn hình ảnh siêu âm, và kết quả CT scan giúp chẩn đoán được mức độ lan rộng hay di căn của khối u. Xét nghiệm phát hiện những chỉ điểm khối u đặc hiệu gợi ý mức độ ác tính của khối u gồm: CA 125, AFP, beta HCG, HE4…
Xem thêm bài viết >>> Thời điểm rụng trứng – Dấu hiệu và cách tính
Cách điều trị u nang buồng trứng
Phương pháp điều trị u nang buồng trứng phụ thuộc vào loại u nang, kích thước, tính chất của nó và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến cho u nang buồng trứng:
- Quan sát chặt chẽ và theo dõi: Trong trường hợp u nang lành tính nhỏ và không gây triệu chứng, bác sĩ có thể quyết định quan sát chặt chẽ và theo dõi u nang trong một khoảng thời gian nhất định để xem liệu u nang có biến mất tự nhiên hay không.
- Kháng sinh hoặc thuốc chống viêm: Trong trường hợp u nang buồng trứng lành tính do viêm nhiễm, bác sĩ có thể kê đơn kháng sinh hoặc thuốc chống viêm để giảm viêm và điều trị nhiễm trùng.
- Thuốc chống nội tiết tố: Đối với một số loại u nang buồng trứng như u buồng trứng chức năng hay u nang buồng trứng đa phôi, bác sĩ có thể sử dụng thuốc chống nội tiết tố như thuốc tránh thai hoặc metformin để kiểm soát hormone và giảm kích thước u nang.
- Quá trình lạnh (cryotherapy) hoặc quá trình điện (electrocautery): Đối với một số trường hợp u nang nhỏ, bác sĩ có thể sử dụng quá trình lạnh hoặc quá trình điện để làm sạch và điều trị u nang.
- Phẫu thuật: Nếu u nang lớn hoặc gây triệu chứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể quyết định thực hiện phẫu thuật để lấy u nang hoặc loại bỏ toàn bộ buồng trứng (oophorectomy) nếu cần thiết.
- Hấp thụ u nang bằng kim tiêm: Đây là một phương pháp mới, có thể được sử dụng để tiêu diệt u nang nhỏ bằng cách tiêm các chất hấp thụ trực tiếp vào u nang.
- Phẫu thuật nội soi cắt: Đây là phương pháp được ưa chuộng hiện nay trong phẫu thuật cắt u nang buồng trứng do ít gây đau đớn và thời gian nằm viện ngắn và thời gian hồi phục nhanh.
- Phẫu thuật mở bụng: Với các khối u buồng trứng có kích thước to hoặc nghi ung thư sẽ được chỉ định phẫu thuật cắt khối u bằng phương pháp phẫu thuật mở bụng.
Những biện pháp phòng ngừa u nang buồng trứng
Hiện tại, chưa có cách phòng ngừa u nang buồng trứng 100% vì nguyên nhân gây u nang có thể đa dạng và không phải lúc nào cũng rõ ràng. Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện một số biện pháp và thói quen lành mạnh để giảm nguy cơ mắc u nang buồng trứng và duy trì sức khỏe sinh sản tốt. Dưới đây là một số cách phòng ngừa u nang buồng trứng:
- Sử dụng biện pháp tránh thai: Sử dụng biện pháp tránh thai đúng cách và liên tục giúp giảm nguy cơ mắc u buồng trứng chức năng. Các biện pháp tránh thai như viên tránh thai, bình phong, bọ trĩ, hoặc que tránh thai có thể được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ.
- Duy trì lối sống lành mạnh: Duy trì một lối sống lành mạnh bao gồm ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn và giảm cân nếu cần thiết. Lối sống lành mạnh giúp duy trì cân nặng và giảm nguy cơ mắc một số bệnh liên quan đến u buồng trứng.
- Điều trị các bệnh liên quan đến hormone: Đối với những phụ nữ có các rối loạn hormone như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), điều trị đúng cách và giữ cân bằng hormone có thể giúp giảm nguy cơ mắc u nang buồng trứng.
- Thực hiện kiểm tra định kỳ: Điều quan trọng là phụ nữ nên thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ và siêu âm âm định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về u nang buồng trứng hoặc sức khỏe sinh sản khác.
- Tránh tiếp xúc với các chất gây ung thư: Tránh tiếp xúc với các chất gây ung thư và hóa chất độc hại có thể giúp giảm nguy cơ mắc u nang buồng trứng ác tính.
Tư vấn chuyên môn bài viết:
BÁC SĨ ĐÀM TRỌNG HIẾU
BEDENTAL – HỆ THỐNG NHA KHOA TIÊU CHUẨN HÀNG ĐẦU
CHI NHÁNH HÀ NỘI
CS1: 7B Thi Sách, Ngô Thì Nhậm, Hai Bà Trưng, Hà Nội - 0934.61.9090
CS2: Tòa nhà CC2, Nguyễn Hữu Thọ, Hoàng Mai, Hà Nội (Bên trong Truehope) - 0934.61.9090
CHI NHÁNH TP.HỒ CHÍ MINH (HCM)
CS1: 53 -55 -57 Phó Đức Chính, Nguyễn Thái Bình, Quận 1, Tp.Hồ Chí Minh - 0766.00.8080
CS2 :Số 25, đường số 7 khu đô thị Cityland Gò Vấp (Ngõ 672A Phan Văn Trị), Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam - 093 181 0680
CHI NHÁNH THÀNH PHỐ VINH - NGHỆ AN
CS1: 39A Đ. Lê Hồng Phong, Hưng Bình, Thành phố Vinh, Nghệ An - 0934.61.9090
GIỜ HOẠT ĐỘNG:
09h00 – 21h00. Tất cả các ngày trong tuần
Website: https://bedental.vn/
