Dây Cung Niềng Răng Là Gì? Vai Trò Quan Trọng Trong Niềng Răng

Trong lĩnh vực chỉnh nha, dây cung niềng răng (tên tiếng Anh: archwire) là một trong những bộ phận quan trọng nhất, quyết định trực tiếp đến hiệu quả điều chỉnh vị trí răng. Để hiểu rõ hơn về thuật ngữ dây cung, hãy cùng BeDental tìm hiểu bằng bài dưới đây nhé!

Dây cung niềng răng là gì?

Dây cung niềng răng là dây kim loại có đặc điểm mảnh, dài, được cố định trên mắc cài dán lên thân răng. Dây này có tác dụng tạo lực kéo để di chuyển răng, giúp sắp đều răng, chỉnh khớp cắn và cải thiện chức năng ăn nhai cũng như thẩm mỹ hàm răng. Dây cung được giữ cố định bằng dây thun hoặc nắp trượt tùy loại mắc cài.

Xem thêm: Dây Cung Niềng Răng Là Gì? Vai Trò Quan Trọng Trong Niềng Răng

Vai trò của dây cung niềng răng

Dây cung niềng răng giữ vai trò trung tâm trong việc tạo lực dịch chuyển răng chính xác và an toàn. Cơ chế hoạt động của dây cung niềng răng dựa trên cách dây này gắn kết với mắc cài trên từng răng, qua đó truyền lực kéo theo từng giai đoạn điều trị. Cụ thể như sau:

1. Tạo lực di chuyển răng

Dây cung được định hình theo hình dạng chuẩn của cung hàm, khi gắn vào mắc cài trên các răng không đúng vị trí, dây sẽ bị biến dạng (bóp méo, xoắn vặn). Do tính nhớ hình dạng (đặc biệt ở dây NiTi – nickel-titanium), dây cung muốn trở lại hình dáng ban đầu nên sinh ra một lực kéo kéo các răng di chuyển về vị trí chuẩn.

Khi dây cung bị uốn cong vào mắc cài trên răng lệch lạc, lực xoắn và bẻ cong chính là yếu tố tạo lực kích thích mô quanh răng (dây chằng quanh răng). Lực này tác động lên dây chằng nha chu, kích hoạt cơ chế sinh học giúp tế bào hủy xương hoạt động ở phía áp lực và tế bào tạo xương làm việc ở phía giãn, từ đó răng dịch chuyển dần về vị trí mong muốn.

Dây cung niềng răng có nhiều kích thước và độ cứng khác nhau, bác sĩ sẽ lựa chọn dây với lực phù hợp theo giai đoạn và mức độ lệch, tránh gây đau quá mức hoặc tổn thương mô.

2. Định hình hàm răng

Dây cung niềng răng có nhiều hình dạng (tròn, chữ nhật, vuông) và kích thước khác nhau, giúp bác sĩ tạo ra lực phức tạp hơn như xoay răng, nghiêng răng, chỉnh trục răng, kéo khít khoảng hở…

Dây cung gắn cố định trong rãnh mắc cài, kết hợp với các bước chỉnh mắc cài và dây cao su (elastics), bác sĩ có thể kiểm soát hướng lực kéo một cách rất chính xác nhằm chỉnh sửa từng sai lệch cụ thể.

Ví dụ, trong giai đoạn đóng khoảng, dây cung niềng răng được lựa chọn cứng hơn, nhằm tạo lực đủ mạnh kéo các răng phía trước sát lại nhau, sửa sai lệch về cung hàm.

3. Tác động từ từ, an toàn

Dây cung niềng răng cung cấp lực kéo nhẹ, liên tục và có thể điều chỉnh chính xác theo từng giai đoạn để răng dịch chuyển từ từ, giảm nguy cơ gây tổn thương xương ổ răng, dây chằng và mô mềm xung quanh.

Các dây cung niềng răng làm từ hợp kim Niti có tính nhớ và siêu đàn hồi, duy trì lực kéo ổn định trong thời gian dài ngay cả khi đã bị uốn cong.

Việc điều chỉnh lực phù hợp giúp không làm giới hạn lưu thông máu tại mô nha chu, tránh hiện tượng hoại tử mô, sưng viêm hay đau kéo dài ở vùng xung quanh răng.

Xem thêm: Đau răng sưng má: Nguyên nhân và cách điều trị

Các loại dây cung niềng răng phổ biến

Tùy theo giai đoạn niềng răng, bác sĩ sẽ sử dụng các loại dây cung khác nhau:

• Dây cung thép không gỉ (SS) 

Đây là lựa chọn phổ biến nhất nhờ độ bền, độ cứng cao, giúp ổn định răng khi cần tạo lực mạnh. Tuy nhiên, đặc tính đàn hồi thấp khiến dây này không thích hợp cho giai đoạn đầu làm mềm và đều răng.

• Dây cung Niken-Titanium (NiTi) 

Dây cung Niken-Titanium có tính dẻo dai, đàn hồi tốt, dễ phục hồi hình dạng, rất phù hợp cho giai đoạn đầu khi di chuyển răng nhẹ nhàng và giảm đau cho bệnh nhân. Đây là dây cung ưu tiên để bắt đầu niềng răng.

• Dây cung Beta-Titanium (TMA) 

Dây cung Beta-Titanium có tính đàn hồi nằm giữa SS và NiTi, dễ tạo hình, khả năng tùy chỉnh chiều dài và lực phù hợp trong giai đoạn tinh chỉnh vị trí răng. Dây này chịu mòn tốt trong môi trường miệng nhưng có ma sát lớn hơn, nên thường dùng trong kỹ thuật phức tạp hơn.

• Dây cung phủ thẩm mỹ 

Dây cung phủ thẩm mỹ được bọc lớp sứ hoặc polymer trắng giúp giảm lộ dây khi cười và tăng độ thẩm mỹ. Lực kéo khá tốt nhưng đa số có độ bền kém hơn dây kim loại trần, dễ bị bong tróc lớp phủ nếu vệ sinh không đúng cách.

• Dây cung Cobalt-Chromium 

Dây cung Cobalt-Chromium từng phổ biến trong các ca chỉnh nha đơn giản nhưng tốc độ sử dụng ngày càng thấp do không đáp ứng yêu cầu chỉnh nha phức tạp hiện đại.

Loại dây cung	Thành phần chính	Tính chất nổi bật	Ứng dụng giai đoạn niềng răng	Ưu điểm	Nhược điểm	Giá tham khảo (VNĐ)
Dây cung thép không gỉ (Stainless Steel – SS)	Hợp kim thép không gỉ chứa Chromium 17-25%, Niken 8-25%, Carbon 1-2%	Độ cứng cao, độ co hồi thấp, dễ tạo hình, bền chắc	Giai đoạn đầu và giữa, khi cần lực ổn định, chỉnh răng mạnh mẽ	Độ bền cao, chi phí thấp, dễ điều chỉnh	Đàn hồi thấp, hạn chế trong giai đoạn làm đều răng	165.000 – 670.000đ/đoạn dây
Dây cung hợp kim Niken-Titanium (NiTi)	55% Niken, 45% Titanium	Mềm dẻo, đàn hồi cao, có khả năng tự phục hồi	Giai đoạn đầu khi răng bắt đầu di chuyển	Co dãn tự nhiên, giảm đau cho bệnh nhân, hiệu quả trong làm đều răng	Độ cứng thấp, dễ biến dạng nếu dùng lực mạnh	Khoảng 200.000 – 800.000đ
Dây cung hợp kim Beta-Titanium (TMA)	79% Titanium, 11% Molypden, 6% Zirconium, 4% Tin	Đàn hồi trung bình, khả năng tạo hình tốt, chịu mòn môi trường miệng	Giai đoạn tinh chỉnh, đóng khoảng, chỉnh khớp cắn	Linh hoạt, khả năng tùy chỉnh dài dây, bền bỉ	Bề mặt ma sát cao, dễ bị biến dạng so với NiTi	300.000 – 900.000đ
Dây cung phủ thẩm mỹ (Coated archwire)	Thép không gỉ bên trong, phủ lớp sứ hoặc polymer trắng bên ngoài	Thẩm mỹ cao, khó nhìn thấy khi cười	Thích hợp cho người có yêu cầu thẩm mỹ cao, mọi giai đoạn	Tăng tính thẩm mỹ, lực kéo ổn định	Độ bền thấp hơn, dễ bong tróc lớp phủ	400.000 – 1.000.000đ
Dây cung Cobalt – Chromium	Coban 40%, Crom 20%, Sắt 16%, Niken 15%	Tính chịu lực cao hơn thép không gỉ, độ cứng thấp	Ít sử dụng hiện nay, phù hợp ca chỉnh nha đơn giản	Tính thẩm mỹ tốt, lực kéo mạnh	Độ cứng kém, không phù hợp ca phức tạp	Thấp hơn dây SS, không phổ biến hiện nay

Lưu ý khi dùng dây cung niềng răng

Khi sử dụng dây cung niềng răng, có một số lưu ý quan trọng giúp bạn bảo vệ dây cung, tránh tổn thương và giảm cảm giác khó chịu trong suốt quá trình chỉnh nha:

• Tránh ăn thức ăn cứng, giòn hoặc dai: 

Dây cung niềng răng rất nhạy cảm với lực tác động mạnh, nên bạn cần kiêng nhai các loại đồ cứng như đá viên, kẹo cứng, hạt rang, hoặc thức ăn quá dai. Những vật cứng có thể khiến dây cung bị bung, gãy hoặc cong vênh, dẫn đến mất hiệu quả chỉnh nha và có thể làm tổn thương mô mềm xung quanh.

• Cảm giác ê nhức nhẹ sau siết dây là bình thường: 

Sau mỗi lần bác sĩ điều chỉnh, xiết dây cung, bạn có thể cảm thấy ê buốt hoặc đau nhẹ trong vài ngày. Đây là phản ứng tự nhiên khi răng bắt đầu di chuyển, nhưng nếu đau quá mức hoặc kéo dài bất thường, cần báo với bác sĩ để được điều chỉnh lực siết phù hợp.

• Nếu dây cung đâm vào bên trong má hoặc gây lở loét: 

Dây cung niềng răng có thể di chuyển hoặc bị lệch, khiến đầu dây cọ xát vào bên trong má, lợi gây kích ứng, lở loét hoặc đau rát. Trong trường hợp này, bạn có thể tạm thời sử dụng sáp nha khoa (wax orthodontic) bôi lên vị trí dây cung bị chọc để giảm ma sát, hạn chế tổn thương mô mềm. 

Tuy nhiên, cách xử lý này chỉ là tạm thời, bạn cần sắp xếp đến phòng khám để bác sĩ kiểm tra, chỉnh sửa lại dây cung niềng răng, tránh tổn thương càng nghiêm trọng.

• Giữ vệ sinh sạch sẽ vùng niềng răng: 

Dây cung niềng răng là nơi dễ bám thức ăn và mảng bám vi khuẩn nên bạn cần đánh răng kỹ, sử dụng chỉ nha khoa chuyên dụng và nước súc miệng để tránh viêm nhiễm, sưng đau nướu.

• Không tự ý sửa hoặc uốn dây cung: 

Việc tự chỉnh hoặc uốn dây cung niềng răng có thể làm hỏng kết cấu dây, ảnh hưởng đến hiệu quả chỉnh nha và có thể gây tổn thương mô mềm. Mọi thao tác liên quan đến điều chỉnh dây cung nên do bác sĩ chuyên môn thực hiện.
Mong rằng với bài viết trên đây bạn đọc đã có kiến thức cơ bản nhất về dây cung niềng răng. Nếu còn bất kỳ thắc mắc và băn khoăn nào hãy liên hệ ngay hôm nay với BeDental để được nhận tư vấn từ chính các nha sĩ hàng đầu của nha khoa thông qua hotline 24/7 nhé.

Xem thêm: Các loại niềng răng hiện nay? Ưu, nhược điểm và chi phí

Tư vấn chuyên môn bài viết:

BÁC SĨ DƯƠNG THỊ THÙY NGA

Bác sĩ chỉnh nha tổng hợp

Ngôn ngữ giao tiếp: Tiếng Việt, Tiếng Anh, Tiếng Nga

Đặt Lịch Hẹn Xem Hồ Sơ