Diệp hạ châu (cây chó đẻ): Thần dược mát gan, lợi tiểu

Nếu bạn là một tín đồ của thuốc cổ truyền bạn hẳn đã không còn lạ lẫm với cái tên Diệp hạ châu (cây chó đẻ) này. Diệp hạ châu là một loại cây có nhiều tác dụng chữa bệnh hiệu quả. Ngay sau đây, Bedental sẽ giới thiệu với bạn  những tác dụng đấy là như thế nào. 

 1. Diệp hạ châu là gì? 

 Diệp hạ châu có tên khoa học là Phyllanthus urinaria và thuộc chi Phyllanthus (L. ) trong họ Phyllanthaceae (họ Diệp hạ châu). Diệp hạ châu là loài thực vật được tìm thấy nhiều tại những khu vực ở châu Á, bao gồm Việt Nam, Trung Quốc và những quần đảo Ấn Độ Dương. 

Diệp hạ châu (Rhizoma coptidis) hay thường được gọi là Hạ châu bột, là một loại thảo dược có nguồn gốc từ rễ và lá của loài Coptis chinensis.

Nó thuộc họ Hồi (Ranunculaceae) và được tìm thấy phổ biến ở Trung Quốc và một số nơi khác ở Đông Á. Diệp hạ châu có một lịch sử lâu đời trong y học Trung Quốc và y học truyền thống Đông Á.

Nó được sử dụng như một loại thuốc thảo dược giúp chữa trị nhiều vấn đề sức khoẻ, như các bệnh đường ruột bao gồm viêm loét dạ dày, viêm đại tràng, viêm gan, viêm phổi, và cảm cúm. Các thành phần chủ yếu trong diệp hạ châu bao gồm alkaloid berberine, coptisine, palmatine và jatrorrhizine.

Các hợp chất trên được tin là có tác dụng chống khuẩn, chống viêm, hạ độ acid trong dạ dày và có khả năng chống oxi hoá. Tuy nhiên, việc sử dụng diệp hạ châu như bất cứ vị thuốc thảo dược khác cũng cần được tiến hành dưới sự theo dõi và hướng dẫn của một chuyên gia y tế có tay nghề.

 Diệp hạ châu cũng được dùng với một số tên gọi khác như cây chó đẻ hay chó đẻ răng cưa, diệp hạ châu đắng hay cây cau trời. Toàn bộ thân cây còn được dùng làm một bài thuốc chữa cho bệnh vàng da hay chữa bệnh viêm gan. 

 2. Công dụng của cây chó đẻ 

 Chó đẻ răng cưa là loại cây thông dụng trong đời sống. Không khó để gặp loại cây trên tại cả thành thị và thôn quê. Chúng được dùng trong bào chế nên các vị thuốc điều trị bệnh. Toàn bộ các phần của cây được dùng để làm thuốc: Toàn bộ thân, lá, quả và cắt loại bỏ phần rễ cây. 

 Dược liệu sau khi thu hái sẽ được cắt nhỏ và làm sạch sẽ hoặc xay nhuyễn rồi sấy khô dùng làm thuốc. Cây chó đẻ răng cưa sau khi làm sạch sẽ được đựng trong bao nilon sạch hoặc chai thuỷ tinh có nắp đậy. Nên đặt cây vào chỗ khô ráo mát sẽ tránh bị mối, mọt. Sản phẩm khi bị mốc sẽ được loại bỏ. 

 Cây chó đẻ răng cưa là vị thuốc có vị đắng và tính hàn. Nó cũng được dùng làm một phương thuốc tiêu sưng và sát khuẩn, tiêu viêm và tán hàn, lưu thông huyết mạch và lợi tiểu. Ở nhiều địa phương, chó đẻ răng cưa được dùng làm thuốc trị nhọt và ghẻ hoặc chữa rắn độc cắn. Có thể dùng bằng phương pháp bôi tại chỗ hoặc nấu thuốc uống. Ngoài ra các loại cây trên được dùng làm thuốc hạ sốt, lợi tiểu trị đái tháo đường, ung thư tuyến tiền liệt, viêm bàng quang và viêm đại tràng. Đặc biệt là khả năng chữa bệnh viêm gan vàng da. 

 Nhiều nghiên cứu phát hiện thấy cây chó đẻ răng cưa có tác dụng ức chế mạnh mẽ HBV – DNA và làm các virus không xâm nhập vào được ADN của người và sau đó sẽ không nhân lên được và sẽ bị thải ra môi trường. Bệnh nhân viêm gan B sau khi dùng thuốc có thêm cây chó đẻ răng cưa thấy hiệu quả rõ ràng. Đo hoạt độ enzym của người bệnh thấy enzym transaminase được cải thiện khoảng 50-97% và bilirubin đã trở lại ngưỡng ổn định. 

 Theo Đông y, diệp hạ châu có vị ngọt chát, tính mát, quy kinh tỳ và can, có tác dụng tiêu viêm, sát khuẩn, giảm viêm, tiêu sưng, thông huyết mạch và lợi tiểu. Dưới đây sẽ là một vài tác dụng cụ thể của diệp hạ châu với cơ thể mà bạn cần phải biết. 

> Xem thêm: Cây vòi voi – Bài thuốc quý chữa đau khớp và bệnh ngoài da

 2.1 Hỗ trợ bệnh tiểu đường 

 Theo một nghiên cứu trên chuột cống vào năm 2010 của viện Đại học Nigeria, Tây Phi, tìm thấy diệp hạ châu có khả năng hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường. 

 Các nghiên cứu kết luận rằng dịch chiết chất ở đoạn thân trên của cây có thể hỗ trợ giảm nồng độ glucose trong máu khi đói và ngăn chặn sự gia tăng đột ngột của đường máu.

 Một nghiên cứu nữa vào năm 2012 trên chuột đã cho thấy chứng cứ về tác dụng kháng đái tháo đường mạnh của dịch chiết chứa ethanol của lá cây diệp hạ châu. 

 Từ những nghiên cứu trên, có thể thấy được diệp hạ châu đặc biệt hữu ích trong quá trình giữ cho đường máu ở mức độ bình thường. 

2.2 Ngăn ngừa loét và chữa các bệnh dạ dày 

 Một nghiên cứu vào năm 2017 trên chuột đã xác định rõ khả năng làm giảm viêm loét dạ dày của dịch chiết diệp hạ lá qua việc làm giảm bài tiết acid dạ dày. 

 Đồng thời, với tác dụng kháng viêm mạnh của diệp hạ thảo cũng sẽ giúp cải thiện tình hình viêm loét dạ dày. [3] 

 Tuy nhiên, phải có các nghiên cứu cụ thể trên người mới khẳng định hiệu quả điều trị loét dạ dày của diệp hạ thảo. 

 2.3 Điều trị rối loạn tiêu hoá và kích thích ăn uống ngon 

 Diệp hạ châu có tác dụng kích thích tiêu hoá giúp ăn uống ngon và kích thích tiêu hoá. Người Haiti và người Java hay dùng diệp hạ châu làm thuốc trị bệnh đau dạ dày hay rối loạn tiêu hoá. Người Ấn Độ dùng làm thuốc trị các bệnh viêm gan, vàng da hay táo bón, kiết lỵ, viêm đại tràng hay thương hàn. 

2.4 Diệp hạ châu giúp chống oxy hoá và bảo vệ gan

Tính đến thời điểm hiện nay, cũng đã có nhiều kết quả nghiên cứu lâm sàng cho thấy diệp hạ châu giúp chống oxy hoá và bảo vệ gan.

 Trong một nghiên cứu năm 2009 sử dụng dịch chiết lá cây diệp hạ châu trong ethanol được chứng minh là có tác dụng bảo vệ gan trước độc tính của hoạt chất giảm đau acetaminophen. 

 Một nghiên cứu khác đã phát hiện ra Phyllanthin là một hoạt chất trong cây diệp hạ châu, có khả năng chống oxy hoá và sản xuất glutathion đã giúp bảo vệ gan trước tác dụng oxy hoá của ethanol. 

 Vào năm 2007, một nghiên cứu trên người cũng đã nghiên cứu tác dụng chống oxy hoá và bảo vệ gan của dịch chiết xuất từ cây diệp hạ châu. 

 Kết quả nghiên cứu đã cho thấy diệp hạ châu có khả năng chống oxy hoá mạnh và làm giảm đáng kể các chất oxy hoá ở nội mô và bổ sung các chất chống oxy hoá enzym và không enzym chống các bệnh gan do aflatoxin B1 tạo ra. 

 Cũng theo nghiên cứu trên, xét nghiệm tế bào bệnh học của từng tế bào gan cũng ghi nhận tác dụng bảo vệ gan và tính chống oxy hoá của tinh chất dịch chiết diệp hạ châu cũng có thể so sánh với chất chống oxy hoá khác, cụ thể là acid ascorbic. 

> Xem thêm: Cây xạ đen – vị thuốc Đông Y bài trừ ung thư hiệu quả

 2.5 Chống viêm 

 Năm 2013, một nghiên cứu trên chuột nhắt đã chứng minh rằng, dịch chiết từ cây diệp hạ châu có tác dụng chống viêm. 

 Năm 2017, một nghiên cứu khác trên chuột cũng đã cho thấy khả năng chống viêm được xem là có mức tương tự với hoạt chất giảm viêm ibuprofen của diệp hạ châu. 

 2.6 Điều trị các bệnh dạ dày 

 Một nghiên cứu khác năm 2008 đã cho thấy diệp hạ châu có khả năng diệt khuẩn chống lại vi khuẩn H.pylory là thủ phạm chính của viêm loét dạ dày tá tràng, do vi khuẩn này đã kháng với tất cả các thuốc kháng sinh. 

 Dịch ép diệp hạ châu có cơ chế ngăn chặn sự bám dính và thâm nhập của H.pylory với tế bào nhu mô dạ dày. Từ đó có tác dụng hạn chế sự sinh sôi và xâm nhập của vi khuẩn qua đường ruột 

 2.7 Lợi tiểu 

 Một nghiên cứu khác năm 2018 trên chuột đã tìm ra tác dụng lợi tiểu trên người từ cây diệp hạ châu. Nhìn chung, nghiên cứu trên đã phát hiện ra khả năng thúc đẩy bài tiết Na + và nước qua thận đáng kể, và cơ chế trên có liên hệ với sự tác dụng của Prostaglandin E2 như một chất dãn mạch máu tự nhiên. 

 Một số nhà y học cổ truyền cũng đã dùng diệp hạ châu làm một vị thuốc lợi tiểu. Với tác dụng lợi tiểu của diệp hạ châu có thể giúp điều trị cao huyết áp cùng một số bệnh lý khác. 

 2.8 Ngăn ngừa sỏi đường tiết niệu 

 Một nghiên cứu gần nhất vào năm 2018, với 56 nghiên cứu viên cùng tham dự, và kết luận là con người đã nhận thấy được khả năng làm giảm kích cỡ của hạt sỏi trong đường tiểu từ cây diệp hạ châu. 

 Diệp hạ châu đã được chứng minh là tác động đến nhiều quá trình tạo sỏi và có thể làm giảm sự hình thành sỏi hay biến đổi kết cấu và tính chất của chúng. 

 Một số cơ chế khác có thể dẫn đến giãn nở bàng quang có thể giúp hình thành sỏi hoặc làm tan những mảnh vụn của quá trình tạo sỏi, hoặc cũng giúp làm giảm sự bài tiết của những chất kích thích khác qua bàng quang và canxi. 

 Nhìn chung, những nghiên cứu trên cho thấy tác dụng bảo vệ của Phyllanthus niruri đối với sự xuất hiện hoặc loại bỏ sỏi, tuy nhiên cũng cần thiết các nghiên cứu chuyên sâu nhằm xác định những tính năng điều trị của thuốc. 

3. Các bài thuốc từ cây chó đẻ

Ngoài tác dụng chữa viêm gan do HBV gây ra thì chó đẻ răng cưa cũng có thể dùng trong điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Để tăng cường hiệu quả điều trị, cây chó đẻ răng cưa có thể kết hợp với nhiều vị thuốc khác nhau. Sau đây là một vài bài thuốc từ loại cây chó đẻ răng cưa: 

•  Chữa viêm gan vàng mắt: Cây chó đẻ răng cưa 40g, rau má 12g, kinh giới 12g, mã đề 16g. Sắc chung những thứ trên với nhau. Mỗi ngày uống 1 lần và uống liền trong 30 ngày. 
•  Chữa nhọt sưng đau nhức: Lấy một nắm cây chó đẻ răng cưa giã nhuyễn với ít muối ăn. Sau đó đổ một ít nước nóng vào, khuấy đều rồi chắt lấy nước cốt uống và bã đắp nơi đau nhức. 
•  Lấy một nắm cây chó đẻ răng cưa giã nhuyễn rồi vắt lấy nước cốt và cho vào miệng. Bài thuốc còn có công dụng chữa lở miệng cho trẻ em. 
•  Chữa xơ gan cổ: Sắc 100g cây chó đẻ khô đã sao với nước đến khi cô đặc lại và gạn lấy nước. Nước cây chó đẻ khô hoà với mật ong rồi làm nhiều phần uống trong ngày. Thực hiện liên tiếp trong 40 ngày có phối hợp chế độ ăn uống giảm mặn và tăng cường dinh dưỡng. 
•  Chữa khí hư tụ máu: Cây chó đẻ khô 8-16 g sắc đặc và uống trong ngày. 
•  Vết thương lở loét: lấy một nắm cây chó đẻ giã nhuyễn với muối rồi đắp trên vết thương. 
•  Chữa những vết thương viêm loét có hôi máu và các vết thương không lành: Lá cây chó đẻ, lá bạc hà hoặc quế 1 nắm đem giã nát và đắp trên chỗ bị thương. 
•  Chữa bệnh chàm mãn tính: Lấy một nắm lá cây chó đẻ nghiền nhỏ hoặc giã nhuyễn rồi đắp trên chỗ có chàm. Thực hiện nhiều ngày liên tiếp sẽ cho hiệu quả tốt. 
•  Chữa sốt rét: Cây chó đẻ răng cưa 8 g; cam thảo, cây mã đề, lá mãng cầu ta non, mã đề và cam thảo mỗi thứ 10 g; đan sâm, ô mai, lá cóc khô mỗi thứ 4g. Tất cả dược liệu trên sắc với 600ml nước đến khi cô đặc xuống bằng 1 ⁄ 3 lần nước ban đầu. Lọc lấy nước rồi phân thành 2 lần nhỏ uống cách khi lên cơn sốt 2 giờ. Thêm 10g cam thảo nếu không có sốt. 

> Xem thêm: Những cây thuốc dùng để nhuộm đen răng – kỹ thuật nhuộm đen răng của người xưa

4. Chú ý khi dùng cây chó đẻ 

 Chó đẻ răng cưa là một vị thuốc lành tính, thân thiện và hiệu quả. Tuy nhiên, khi dùng bài thuốc trên cũng phải chú ý một vài điều sau: 

 Không dùng cây chó đẻ răng cưa với số lượng nhiều khi không có sự cho phép của thầy thuốc. 

 Phụ nữ đang trong giai đoạn thai kì không dùng các bài thuốc có chứa chiết xuất cây chó đẻ. 

 Không chỉ định dùng cây chó đẻ với lượng nhiều và trong thời gian kéo dài đối với các bệnh nhân thuộc tạng nhiệt. Cây chó đẻ khi xâm nhập cơ thể sẽ khiến tình trạng bệnh ngày càng trầm trọng thêm và kìm hãm quá trình sản sinh năng lượng của tế bào, từ đấy gây thêm bệnh tật. 

 Như vậy, cây chó đẻ răng cưa là một vị thuốc rất hiệu quả lại gần gũi đối với con người. Hy vọng sau bài báo trên, bạn đã có được cho bản thân nhiều kiến thức bổ ích về cây chó đẻ. Từ đó có thể dùng vị thuốc trên có hiệu quả để điều trị bệnh. 

 

TS.BS Nguyễn Hữu Quang, Phó trưởng khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và Phục hồi chức năng, Bệnh viện Da liễu Trung ương - Cố vấn chuyên môn khoa tạo hình thẩm mỹ tại Bedental - Nơi công tác hiện tại : Phó trưởng khoa tạo hình thẩm mỹ tại Viện Da liễu Trung Ương. Bác sĩ Quang đã có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị da liễu và phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ Hiện bác sĩ đang công tác tại Bệnh viện da liễu Trung ương và đồng thời khám chữa bệnh, cố vấn chuyên môn về da liễu và phẫu thuật thẩm mỹ tại Bedental

 

BEDENTAL – HỆ THỐNG NHA KHOA TIÊU CHUẨN HÀNG ĐẦU

CHI NHÁNH HÀ NỘI

CS1: 7B Thi Sách, Ngô Thì Nhậm, Hai Bà Trưng, Hà Nội - 0934.61.9090

CS2: Tòa nhà CC2, Nguyễn Hữu Thọ, Hoàng Mai, Hà Nội (Bên trong Truehope) - 0934.61.9090

CHI NHÁNH TP.HỒ CHÍ MINH (HCM)

CS1: 53 -55 -57 Phó Đức Chính, Nguyễn Thái Bình, Quận 1, Tp.Hồ Chí Minh - 0766.00.8080

CS2 :Số 25, đường số 7 khu đô thị Cityland Gò Vấp (Ngõ 672A Phan Văn Trị), Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam -  093 181 0680

CHI NHÁNH THÀNH PHỐ VINH - NGHỆ AN

CS1: 39A Đ. Lê Hồng Phong, Hưng Bình, Thành phố Vinh, Nghệ An - 0934.61.9090

GIỜ HOẠT ĐỘNG:

09h00 – 21h00. Tất cả các ngày trong tuần

Website: https://bedental.vn/