Tin tức
Ăn cay là gì? Đặc trưng và 1 trong những sức hấp dẫn của ẩm thực cay
I. Giới thiệu
1.1. Định nghĩa ăn cay
“Ăn cay” là hành động ăn các loại thực phẩm chứa các chất gây cay hoặc capsaicin có thể gây ra cảm giác cay nóng trong miệng. Ước lượng độ cay của một món ăn được đo lường bởi đơn vị độ Scoville để đo hàm lượng của capsaicin trong một chất cay. Thực phẩm cay có thể là các loại ớt, hạt tiêu, mù tạt, sốt hoặc món ăn chứa các chất cay tạo thành mùi vị đặc biệt và cảm giác nóng, gây kích thích thị giác và tạo trải nghiệm ẩm thực độc đáo.
1.2. Lịch sử của ẩm thực cay
Lịch sử của ẩm thực cay đã được quay lại khoảng vài ngàn năm trước đây. Các loại ớt và gia vị khác đã được sử dụng trong ẩm thực từ thời kỳ tiền sử đã trở nên một phần không thể thiếu trong mọi nền ẩm thực trên thế giới.
Có những bằng chứng cho rằng các loại ớt đã được trồng và sử dụng trong ẩm thực tại những vùng miền Trung và Nam Mỹ từ khoảng 7500 năm trước Công nguyên. Trong lịch sử, các thương nhân Ấn Độ đã đưa ớt trở lại Trung Đông và châu Âu vào thời kỳ đế quốc La Mã. Christopher Columbus được tin là đã phát hiện thấy ớt khi trên hành trình đến Ấn Độ vào khoảng thế kỷ 15 và đưa nó đến châu Âu.
Từ lâu, ớt và gia vị cay đã trở thành một phần quan trọng trong ẩm thực nhiều nước trên thế giới. Chẳng hạn như ớt được sử dụng phổ biến trong ẩm thực châu Á ở Ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan và Việt Nam. Trong ẩm thực Mexico, ớt là thành phần chủ yếu của các món nướng truyền thống bao gồm salsa và guacamole. Ớt cũng đã lan rộng đến châu Âu, Bắc Mỹ và những nơi khác trên thế giới.
II. Nguyên nhân tạo nên cay
2.1. Capsaicin – Chất gây cay
Capsaicin là một hợp chất hoá học tự nhiên có khả năng gây ra cảm giác cay có trong ớt và những dạng gia vị cay khác. Nó thuộc về nhóm alkaloid và là chất gây cay mạnh mẽ nhất được biết đến.
Khi chúng ta tiếp xúc với capsaicin, nó tương tác với những receptor cảm giác cay trên những mô giác của cơ thể. Một trong các receptor phổ biến nhất là receptor vanilloid VR1, hiện diện phổ biến trong niêm mạc miệng và da. Khi capsaicin tương tác với receptor VR1, nó kích thích những cảm giác cay và nóng thông qua những tín hiệu đau và gây ra cảm giác cay nóng.
Cảm giác cay do capsaicin là hậu quả của phản ứng viêm của cơ thể với chất gây kích ứng tại chỗ. Một khi capsaicin tương tác với receptor VR1, nó gửi tín hiệu đến hệ thần kinh và truyền tín hiệu về cảm giác cay và nóng đến vỏ não. Đáp ứng này sẽ gây ra những triệu chứng bao gồm đỏ mặt và mồ hôi, tăng nhịp tim và phản ứng tự nhiên của cơ thể nhằm giảm thiểu cảm giác cay.
2.2. Các loại ớt và độ cay của chúng
- Ớt Bell (Bell Pepper): Đây là loại ớt không cay và không có độ cay. Nó có hình dạng tròn và màu sắc chủ yếu là xanh lam hoặc đỏ. Thường được sử dụng trong nấu nướng nhằm tăng vị ngon cùng màu sắc đẹp mắt cho các món ăn.
- Ớt Jalapeno: Đây là loại ớt cay vừa khá thông dụng trong ẩm thực Mexico. Độ cay của ớt Jalapeno dao động khoảng 2,500 – 8,000 đơn vị Scoville.
- Ớt Serrano: Đây là loại ớt cay nhẹ và thông dụng trong ẩm thực Latin. Độ cay của ớt Serrano khoảng 10,000 – 23,000 đơn vị Scoville.
- Ớt Cayenne: Đây là loại ớt cay phổ biến nhất và được sử dụng để làm gia vị. Độ cay của ớt Cayenne khoảng 30,000 – 50,000 đơn vị Scoville.
- Ớt Habanero: Đây là loại ớt cay nhất và có hương thơm đặc biệt nhất được sử dụng phổ biến trong ẩm thực Caribbean và Mexico. Độ cay của ớt Habanero khoảng 100,000 – 350,000 đơn vị Scoville.
- Ớt Carolina Reaper: Đây là loại ớt cay mạnh mẽ nhất trên thế giới hiện nay. Nó có độ cay khoảng 1,400,000 – 2,200,000 đơn vị Scoville và đã được liệt kê trong Sách kỷ lục Guinness là loại ớt cay nhất.
III. Lợi ích của việc ăn cay
3.1. Cung cấp dưỡng chất và vitamin
Các loại ớt, ví dụ như ớt đỏ, ớt xanh và paprika, chứa nhiều vitamin C, A và K, cũng như các chất chống oxy hoá và khoáng bao gồm kali và manganese. Vitamin C là một chất chống oxy hoá mạnh mẽ, có thể bảo vệ mô khỏi thiệt hại gây ra từ các gốc tự do và tăng cường miễn dịch. Vitamin A và K cũng đóng vai trò thiết yếu đối với sự phát triển khoẻ mạnh của răng, sụn và dây chằng.
Ngoài ra, ớt cũng chứa capsaicin – một chất có đặc tính khử trùng và chống ung thư. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng capsaicin giúp giảm sưng và viêm đối với các tình trạng bao gồm viêm xoang và viêm đường hô hấp.
3.2. Tăng cường trao đổi chất và đốt cháy calo
Các thành phần khác trong ớt, ví dụ như capsaicin, giúp tăng tốc quá trình chuyển hoá chất của cơ thể. Trong quá trình này, cơ thể sử dụng năng lượng từ thực phẩm để cung cấp năng lượng đáp ứng những nhu cầu của cơ thể, như vận động thể chất và chức năng của các cơ quan nội tạng. Khi quá trình chuyển hoá chất tăng tốc, cơ thể sử dụng năng lượng từ thực phẩm trở nên hiệu quả hơn và giúp đốt cháy calo và giảm cân.
Ngoài ra việc ăn cay cũng sẽ góp phần cải thiện nhịp tim và tăng tuần hoàn máu, giúp bổ sung nhiều oxy và chất xơ hoà tan vào cơ thể. Việc ăn cay cũng sẽ giúp giảm sự thèm ăn và cảm giác ngon miệng đồng thời giúp giảm tổng lượng calo tiêu thụ mỗi ngày.
3.3. Tác động tích cực đến sức khỏe tim mạch
Theo một nghiên cứu được xuất bản trên tạp chí American Journal of Clinical Nutrition, việc tiêu thụ thực phẩm giàu capsaicin làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Các nhà nghiên cứu đã theo dõi hơn 4.000 người và nhận thấy rằng những người tiêu thụ thực phẩm giàu capsaicin có nguy cơ mắc bệnh tim mạch thấp hơn so với những người không tiêu thụ.
Thêm vào đó, một số nghiên cứu trước đây cũng phát hiện ra rằng capsaicin giúp giảm huyết áp và làm giảm cholesterol trong máu. Việc giảm huyết áp và cholesterol là những nhân tố then chốt đối với việc giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
3.4. Tác động chống vi khuẩn và giảm viêm
Theo một nghiên cứu được xuất bản trên tạp chí Journal of Ethnopharmacology, capsaicin có tác dụng diệt vi khuẩn và chống nhiễm trùng, cụ thể là với khuẩn Gram âm bao gồm E. coli và Salmonella. Ngoài ra, capsaicin cũng có đặc tính chống viêm bằng cách giảm số lượng các tế bào bạch cầu tham gia phản ứng viêm và giảm sự tăng trưởng của các tế bào viêm.
Trong một nghiên cứu khác được xuất bản trên tạp chí Journal of Medicinal Food, các nhà nghiên cứu đã phát hiện thấy rằng capsaicin làm giảm viêm đường tiết niệu. Viêm đường tiết niệu là một tình trạng khá nguy hiểm vì nó xảy ra nhiều biến chứng nếu không được chữa trị đúng cách.
IV. Cảnh báo và hạn chế
4.1. Khi nào nên hạn chế ăn cay
Mặc dù ăn cay có nhiều lợi ích đối với cơ thể, tuy nhiên cũng có những trường hợp cần hạn chế hoặc tránh ăn cay.
- Dạ dày nhạy cảm: Nếu bạn có vấn đề với dạ dày như viêm loét dạ dày hoặc triệu chứng viêm dạ dày, bạn cần hạn chế hoặc tránh ăn cay. Capsaicin trong ớt có thể gây kích thích và khó chịu ở dạ dày làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày.
- Tiểu đường: Nếu bạn có tiểu đường, bạn cũng nên hạn chế ăn cay bởi vì nó có thể tăng đường máu. Capsaicin trong ớt có thể kích thích bài tiết insulin và gây tăng đường máu.
- Dị ứng: Nếu bạn có dị ứng với ớt hoặc bất kỳ loại thực phẩm nào thì bạn cũng nên tránh ăn cay.
- Sử dụng thuốc: Nếu bạn đang dùng thuốc nào, vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi ăn cay. Capsaicin có thể tương tác với một vài loại thuốc và gây ra phản ứng phụ hoặc làm mất tác dụng của thuốc.
- Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú: Nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú thì nên hạn chế ăn cay. Capsaicin có thể ảnh hưởng đến bào thai nếu chuyển sang sữa mẹ có thể gây ra dị ứng hoặc kích thích.
Ngoài ra, nên hạn chế ăn cay quá mức và không ăn mặn để bảo vệ cơ thể.
4.2. Cách giảm cay trong món ăn
- Giảm số lượng ớt: Giảm lượng ớt hoặc chất cay trong công thức món ăn là cách tốt nhất để giảm cảm giác cay. Thay vì sử dụng nhiều ớt, hãy sử dụng ít đi hoặc thay bằng những loại ớt khác.
- Loại bỏ hạt và màng trong ớt: Hạt và màng bên trong ớt có chứa capsaicin và chất làm cay. Bằng cách loại bỏ gia vị trước khi sử dụng ớt trong món ăn, bạn sẽ giảm cảm giác cay.
- Sử dụng những nguyên liệu tự nhiên giúp làm dịu cay: Khi chế biến món ăn cay, bạn nên sử dụng những nguyên liệu như mật ong, dầu ô liu, sữa tươi, đường, hoặc acid citric (như nước chanh) giúp làm dịu cảm giác cay nóng. Các thành phần tự nhiên giúp giảm độ cay và ổn định mùi vị.
- Kết hợp các nguyên liệu tươi mát: Sử dụng những nguyên liệu tươi mát từ rau thơm và chất tạo chua bao gồm dấm và nước cốt chanh, hoặc những loại rau diếp cá giúp làm dịu cảm giác cay. Các nguyên liệu mát mẻ giúp cân bằng mùi vị và tăng cảm giác mát mẻ.
- Sử dụng tinh bột: Bổ sung tinh bột từ hạt bắp, bột yến mạch hoặc lúa mì vào món ăn cay giúp hấp thụ capsaicin và làm giảm độ cay. Đây là một cách hữu ích giúp làm dịu cảm giác cay đối với một vài món canh hoặc sốt.
Lưu ý rằng những cách trên sẽ giúp giảm cảm giác cay tạm thời và không loại bỏ hoàn toàn. Mức độ giảm cay sẽ phụ thuộc vào số lượng ớt và mức độ cay cụ thể. Thử chậm rãi và điều tiết lượng chất cay trong món ăn để có được độ cay thích hợp với khẩu vị của bạn.
4.3. Cảnh báo cho những người mắc bệnh dạ dày
Đối với những người mắc bệnh dạ dày, việc tiêu thụ thực phẩm cay sẽ gây ra những ảnh hưởng xấu làm tăng nguy cơ gây chảy máu. Dưới đây là một vài dấu hiệu cần chú ý đối với những người mắc bệnh dạ dày:
- Kích thích dạ dày: Những chất gây cay trong ớt và capsaicin sẽ kích thích dạ dày và tăng mức độ acid dạ dày có thể gây buồn nôn, đau bụng hoặc xuất huyết. Những triệu chứng này sẽ làm tăng khó chịu và phiền toái đối với người mắc bệnh dạ dày.
- Tăng nguy cơ viêm loét dạ dày: Việc tiêu thụ những món ăn cay làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày. Capsaicin có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày và làm gia tăng nguy cơ hình thành hoặc tái phát loét dạ dày.
- Tăng triệu chứng hội chứng ruột kích thích: Ở những người mắc hội chứng ruột kích thích (IBS), tiêu thụ thức ăn cay sẽ gây kích thích ruột và làm gia tăng triệu chứng bao gồm đau dạ dày, tiêu chảy hoặc táo bón.
- Tăng triệu chứng trào ngược dạ dày: Những chất cay trong thực phẩm sẽ kích thích lớp niêm mạc dạ dày và dẫn đến triệu chứng trào ngược dạ dày (hội chứng GERD). Điều này sẽ làm gia tăng cơn đau bỏng rát bên trong dạ dày.
Vì vậy, nếu bạn mắc bệnh dạ dày hoặc có triệu chứng giống viêm loét dạ dày, hội chứng ruột kích thích hoặc GERD thì nên tránh tiêu thụ thức ăn cay hoặc nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có lời khuyên cụ thể. Bác sĩ có thể đề xuất những phương pháp ăn kiêng thích hợp có thể giúp giảm thiểu triệu chứng không mong muốn.
V. Một số món ăn cay nổi tiếng
5.1. Món ăn cay nổi tiếng từ các nước
- Hàn Quốc: Kimchi – một loại rau muối chua ngọt và cay được ủ chua. Kimchi Hàn Quốc được chế biến từ cải thảo cùng ớt cay để tạo thành mùi vị đậm đà và cay nóng.
- Thái Lan: Tom Yum – một món canh cay nổi tiếng trong ẩm thực Thái Lan. Canh được nấu với nước sốt cay và có gia vị gồm ớt, lá chanh, hạt tiêu và hải sản.
- Mexico: Tacos al Pastor – một món ăn đặc trưng của Mexico, được chế biến với thịt lợn quay trên lò lửa và với gia vị cay gồm ớt, hạt tiêu cùng các loại gia vị khác. Tacos al Pastor cũng được ăn với các loại sốt cay.
- Ấn Độ: Vindaloo – một món ăn cay và ngọt ở Ấn Độ. Vindaloo cũng được nấu với thịt gà hoặc thịt lợn, với gia vị cay bao gồm ớt, tiêu đen, dầu điều và gừng.
- Trung Quốc: Kung Pao Chicken – một món ăn cay và đậm đà xuất xứ từ Trung Quốc. Món ăn được nấu với thịt gà và hành tây hoặc tỏi cùng các loại gia vị như ớt và hạt điều.
- Malaysia: Laksa – một món ăn truyền thống và cay nhất trong ẩm thực Malaysia. Laksa là một mì hoặc bún trộn với một loại nước sốt cay chua, thường được nấu với tôm hay gà, thường được ăn với rau thơm và ớt.
5.2. Một số món ăn cay phổ biến trong ẩm thực Việt Nam
- Bún bò Huế: Một món súp bún đặc trưng ở Huế, có nước dùng cay nồng, được chế biến từ loại bò tươi cùng gia vị gồm ớt, tỏi ớt, sả và mắm ruốc. Nước dùng cay nồng có hương vị đậm cay đặc trưng.
- Bún riêu cua: Một món bún có nước dùng riêu cua, được nấu với tỏi và ớt để tạo thành hương vị đậm đà đặc biệt. Bún riêu cua thường được ăn cùng với rau sống và chả cá.
- Mì quảng: Một món mì truyền thống của miền Trung Việt Nam, có nước dùng từ xương heo và nước mắm chua ngọt kết hợp với gia vị gồm ớt, tỏi ớt và tiêu cùng các loại rau sống. Mì quảng có hương vị thơm và khá cay.
- Lẩu mắm: Một món lẩu truyền thống ở miền Nam Việt Nam, có nước mắm cay nồng đặc trưng và được hầm chín với nhiều nguyên liệu cá, thịt và rau sống. Lẩu mắm có hương vị cay nồng và đậm đà.
- Gỏi trộn: Một loại gỏi được cuốn trong bánh tráng mỏng có đầy đủ những thành phần gồm bánh tráng, thịt bò, bún, rau sống và ớt. Gỏi cuốn ngon được ăn cùng với nước mắm trộn chua ngọt.
- Nem chua rán: Một món ăn đặc sản từ Thanh Trì, Hà Nội. Nem chua làm từ thịt heo xay nhuyễn được trộn chua ngọt và cay, sau đó rán vàng. Nem chua rán có hương vị đậm đà và cay nồng.
Tư vấn chuyên môn bài viết:
BÁC SĨ ĐÀM TRỌNG HIẾU
BEDENTAL – HỆ THỐNG NHA KHOA TIÊU CHUẨN HÀNG ĐẦU
CHI NHÁNH HÀ NỘI
CS1: 7B Thi Sách, Ngô Thì Nhậm, Hai Bà Trưng, Hà Nội - 0934.61.9090
CS2: Tòa nhà CC2, Nguyễn Hữu Thọ, Hoàng Mai, Hà Nội (Bên trong Truehope) - 0934.61.9090
CHI NHÁNH TP.HỒ CHÍ MINH (HCM)
CS1: 53 -55 -57 Phó Đức Chính, Nguyễn Thái Bình, Quận 1, Tp.Hồ Chí Minh - 0766.00.8080
CS2 :Số 25, đường số 7 khu đô thị Cityland Gò Vấp (Ngõ 672A Phan Văn Trị), Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam - 093 181 0680
CHI NHÁNH THÀNH PHỐ VINH - NGHỆ AN
CS1: 39A Đ. Lê Hồng Phong, Hưng Bình, Thành phố Vinh, Nghệ An - 0934.61.9090
GIỜ HOẠT ĐỘNG:
09h00 – 21h00. Tất cả các ngày trong tuần
Website: https://bedental.vn/
