Niêm mạc miệng là gì? Nguyên nhân,dấu hiệu nhận biết và cách điều trị

Niêm mạc miệng là gì? Đây là lớp mô mềm, ẩm ướt bao phủ toàn bộ khoang miệng, bao gồm nướu, vòm miệng, má trong, lưỡi và sàn miệng. Niêm mạc miệng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ các cơ quan bên trong khỏi vi khuẩn, chấn thương và nhiễm trùng. Hơn thế nữa, niêm mạc miệng còn tham gia vào quá trình tiêu hóa và cảm nhận vị giác.

Niêm mạc miệng là gì?

Niêm mạc miệng là gì? Nó là một lớp mô mềm, ẩm ướt bao phủ toàn bộ khoang miệng, bao gồm nướu, vòm miệng, má trong, lưỡi và sàn miệng. Lớp niêm mạc miệng này có vai trò ngăn chặn vi khuẩn và những tác nhân gây hại xâm nhập vào cơ thể. Đồng thời, niêm mạc miệng chứa các tế bào vị giác để bạn phân biệt được các vị ngọt, chua, mặn, giúp duy trì độ ẩm trong khoang miệng.

Cấu tạo của niêm mạc miệng

Tuy chỉ là một lớp mỏng, niêm mạc miệng lại có cấu tạo đa tầng phức tạp với 3 lớp chính:

• Lớp biểu mô: Đây là lớp ngoài cùng, được cấu tạo bởi nhiều loại tế bào, bao gồm tế bào vảy, tế bào hình gai, tế bào lympho và tế bào bạch cầu. Chúng có nhiệm vụ tái tạo và bảo vệ lớp niêm mạc miệng.
• Lớp màng đáy: Nằm ở vị trí giữa lớp biểu mô và lớp mô liên kết, lớp màng đáy có vai trò duy trì cấu trúc và chức năng của niêm mạc miệng.
• Lớp mô liên kết: Được xem là thành phần chính của niêm mạc miệng, lớp mô liên kết nằm dưới lớp màng đáy. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dưỡng chất, hỗ trợ cấu trúc và tham gia vào các chức năng quan trọng của niêm mạc miệng.

Xem thêm: Cách vệ sinh lưỡi

Chức năng của niêm mạc miệng

Dù có nhiều chức năng, niêm mạc miệng đóng vai trò chính trong việc bảo vệ các mô, cơ quan sâu hơn bên trong khoang miệng. Ngoài ra, niêm mạc miệng còn có vai trò như một cơ quan cảm giác và là nơi diễn ra các hoạt động tiết dịch.

Bảo vệ

Niêm mạc miệng bảo vệ các mô sâu hơn khỏi những tác động từ môi trường trong khoang miệng, như lực nén, kéo căng và ma sát khi ăn uống, nhai cắn. Ngoài ra, nó còn đóng vai trò ngăn chặn sự xâm nhập của vi sinh vật có khả năng gây nhiễm trùng.

Cảm giác

Niêm mạc miệng có chức năng cảm giác, giúp nhận biết nhiệt độ, va chạm và đau. Lưỡi có các tế bào vị giác, giúp nhận biết, cảm thụ mùi vị. Các phản xạ như nuốt, ói, tiết nước bọt cũng bắt nguồn từ cảm biến trong niêm mạc miệng.

Tiết dịch

Niêm mạc miệng có vai trò hỗ trợ tiết nước bọt từ các tuyến nước bọt, giúp duy trì bề mặt ẩm ướt. Một số tuyến nhỏ khác trong niêm mạc là gì? Chúng cũng đóng góp vào việc tiết chất nhờn.

Điều hòa nhiệt độ

Ở một số loài động vật như chó, niêm mạc miệng giúp điều hòa nhiệt độ cơ thể thông qua việc thở hổn hển. Tuy nhiên, ở người, niêm mạc miệng hầu như không tham gia vào quá trình này.

Xem thêm: Cạo lưỡi

Cách phân biệt niêm mạc miệng bình thường và bị viêm

Viêm niêm mạc là một trong những bệnh lý răng miệng khá phổ biến. Dù không quá nguy hiểm, bạn vẫn cần phát hiện và điều trị sớm để hạn chế bệnh lây lan.

Khoang miệng bình thường

Một khoang miệng bình thường với niêm mạc khỏe mạnh sẽ có các đặc điểm sau:

• Màu sắc: Niêm mạc có màu hồng nhạt hoặc hơi cam, cho thấy chúng đang khỏe mạnh, máu lưu thông tốt và cung cấp đầy đủ oxy cho tế bào niêm mạc.
• Bề mặt: Bề mặt mềm mại, mịn màng, không chứa mảng bám và không có vết loét hay sưng tấy.
• Độ ẩm: Niêm mạc trong trạng thái bình thường sẽ luôn ẩm ướt nhờ quá trình tiết dịch của các tuyến nước bọt. Độ ẩm này có tác dụng giúp bề mặt niêm mạc trơn và ức chế quá trình phát triển của vi khuẩn, nấm mốc.
• Độ đàn hồi: Khi niêm mạc khỏe mạnh, mức độ đàn hồi tương đối ổn định, có thể kéo hoặc nhấn nhẹ nhưng không bị biến dạng hoặc rách.

Xem thêm: Các dấu hiệu ở lưỡi

Niêm mạc miệng bị viêm

Khi niêm mạc bị viêm hoặc lở loét, nó sẽ có những dấu hiệu bất thường:

• Màu sắc không bình thường: Khi lớp niêm mạc bị viêm, nấm hoặc loét sẽ chuyển sang màu trắng, xám, vàng hoặc đốm đen.
• Vết loét kéo dài: Viêm niêm mạc miệng thường có các vết loét dai dẳng trong nhiều ngày và kèm theo tình trạng đau nhức, sưng tấy.
• Khô miệng: Lớp niêm mạc khi bị viêm gây ra tình trạng thiếu độ ẩm trong miệng do giảm tiết nước bọt. Khô miệng kéo dài sẽ tăng nguy cơ nhiễm trùng, sâu răng hoặc viêm nướu.
• Đau nhức, rát, ngứa: Khi lớp niêm mạc miệng bị tổn thương niêm mạc sẽ xuất hiện tình trạng đau nhức dai dẳng và lan rộng khắp khoang miệng, gây khó khăn trong ăn uống và sinh hoạt.

Dấu hiệu của niêm mạc miệng bất thường

Niêm mạc miệng là một lớp màng mỏng và nhạy cảm, dễ bị tổn thương. Một số dấu hiệu nhận biết niêm mạc bất thường bao gồm:

• Màu sắc: Sự thay đổi màu sắc sang trắng, vàng, xám hoặc đốm đen có thể chỉ ra các vấn đề như nấm miệng, thiếu máu hoặc bệnh lý ung thư.
• Vết loét: Nếu có vết loét dai dẳng không lành trong vòng hai tuần kèm theo đau và sưng tấy, đây có thể là dấu hiệu của bệnh lây truyền qua đường tình dục hoặc ung thư.
• Mảng bám: Mảng bám trắng dính trên răng, nướu là dấu hiệu đầu tiên của bệnh nướu răng. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến viêm nha chu và mất răng.
• Khô miệng: Khi miệng thiếu độ ẩm do giảm tiết nước bọt, điều này có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như nhiễm trùng, sâu răng và viêm nướu. Nguyên nhân có thể do ảnh hưởng của thuốc hoặc các bất thường về chức năng của tuyến nước bọt.
• Cảm giác đau nhức: Cảm giác đau nhức dai dẳng trong khoang miệng có thể chỉ ra tổn thương niêm mạc hoặc các vấn đề thần kinh.

Xem thêm: Cắt thắng lưỡi

Nguyên nhân gây viêm niêm mạc miệng

Tình trạng viêm niêm mạc kéo dài gây ra cảm giác đau đớn và khó chịu, đồng thời cản trở quá trình ăn uống và giao tiếp hàng ngày. Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này:

• Tổn thương do trầy xước: Trên thực tế, trầy xước niêm mạc xuất phát từ quá trình sinh hoạt thường ngày của người bệnh, ví dụ như đánh răng quá mạnh hoặc ăn thức ăn cứng. Điều này có thể làm cho niêm mạc má bị sưng hoặc trầy xước ở các vị trí khác, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập gây viêm, loét.
• Nhiễm virus: Virus, đặc biệt là HSV-1 (virus herpes simplex) là một trong những nguyên nhân lớn khiến cho niêm mạc bị viêm. Nếu virus xâm nhập vào khoang miệng chúng sẽ tấn công niêm mạc, tạo thành các tổn thương và vết loét. Virus herpes simplex thường lây qua khi tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm, qua tuyến nước bọt, dùng chung bàn chải đánh răng hay khăn mặt… Ngoài ra, những loại virus khác như Virus Varicella-Zoster và Virus Coxsackie (gây bệnh tay chân miệng) cũng là nguyên nhân gây loét niêm mạc.
• Áp xe niêm mạc miệng: Áp xe niêm mạc là gì? Đó là hiện tượng hình thành mủ dưới niêm mạc do vi khuẩn tích tụ gây ra các vết sưng tấy, đỏ và đau nhức. Chúng có thể phát triển sang những khu vực khác trong niêm mạc, dẫn đến tổn thương niêm mạc diện rộng.
• Bệnh nấm miệng: Nấm Candida cũng là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây ra các thương tổn trên niêm mạc, hình thành các vết viêm niêm mạc miệng và loét kéo dài. Khi hệ miễn dịch suy yếu, cơ thể không còn nhiều sức đề kháng để ngăn ngừa sự phát triển quá mức của nấm Candida. Từ đó, nấm tấn công vào tế bào niêm mạc miệng, hình thành các phản ứng viêm và dẫn đến viêm loét. Thông thường, những vết này sẽ đi kèm với mảng trắng hoặc màu trắng kem trên niêm mạc miệng.

Xem thêm: Nấm lưỡi

Cách điều trị viêm niêm mạc miệng

Điều trị viêm niêm mạc miệng không quá khó nếu bạn phát hiện sớm và can thiệp đúng cách.

• Thăm khám Bác sĩ: Khi bị viêm niêm mạc miệng khám ở đâu? Bạn nên đến gặp bác sĩ có chuyên môn để xác định tình trạng một cách chính xác nhất và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
• Sử dụng thuốc điều trị: Trong nhiều trường hợp viêm niêm mạc, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng kháng sinh. Đồng thời, kết hợp thuốc bôi tại chỗ sẽ rút ngắn thời gian điều trị, giúp niêm mạc sớm phục hồi trạng thái bình thường.
• Uống nhiều nước: Khô miệng cũng là nguyên nhân gián tiếp dẫn đến viêm niêm mạc miệng. Vì thế, bạn cần duy trì độ ẩm trong khoang miệng và uống đủ nước. Đặc biệt trong thời gian niêm mạc miệng bị viêm hãy tăng tần suất uống nước hơn.
• Chế độ ăn uống phù hợp: Bổ sung thực phẩm có nhiều dinh dưỡng cho cơ thể là điều rất cần thiết, đặc biệt nếu bạn đang viêm niêm mạc. Các loại trái cây giàu vitamin C như bưởi, chanh, cam… hoặc các loại rau có màu xanh đậm sẽ giúp niêm mạc khỏe mạnh và ít bị tổn thương hơn.
• Khám răng định kỳ: Quá trình kiểm tra, khám răng định kỳ sẽ giúp bác sĩ phát hiện sớm các vấn đề như: viêm nướu, mảng bám trên răng, sâu răng, dấu hiệu nhiễm trùng… Điều này hỗ trợ giải quyết triệt để các vấn đề răng miệng ngăn chặn sự phát triển thành viêm loét niêm mạc miệng.

Xem thêm: Bệnh về lưỡi

Phòng ngừa viêm niêm mạc miệng

Để phòng ngừa viêm niêm mạc miệng, bạn có thể thực hiện một số biện pháp chăm sóc răng miệng hiệu quả:

• Chăm sóc răng miệng đúng cách: Duy trì vệ sinh răng miệng hàng ngày, sử dụng dầu dừa súc miệng để loại bỏ vi khuẩn, nhai kẹo cao su không đường để kích thích tiết nước bọt và dùng bàn chải điện để làm sạch hiệu quả hơn.
• Chữa trị dứt điểm các bệnh lý về răng và nướu: Điều trị kịp thời sâu răng, viêm nướu để ngăn ngừa nhiễm trùng nghiêm trọng, bảo vệ niêm mạc miệng.
• Lựa chọn thực phẩm tốt: Ăn nhiều trái cây, rau xanh, hải sản và sữa chua để cung cấp vitamin và khoáng chất cần thiết cho sức khỏe niêm mạc miệng.
• Uống đủ nước: Giữ cho niêm mạc miệng luôn ẩm ướt bằng cách uống nhiều nước và tiêu thụ thực phẩm giàu nước như dưa hấu, cam.
• Tập thể dục thường xuyên: Việc rèn luyện thân thể không chỉ tăng cường hệ miễn dịch mà còn cải thiện tuần hoàn máu, hỗ trợ sức khỏe cho niêm mạc miệng.
• Khám răng định kỳ: Thăm khám bác sĩ nha khoa thường xuyên để phát hiện và điều trị kịp thời các vấn đề liên quan đến sức khỏe răng miệng.

 

Tư vấn chuyên môn bài viết:

BÁC SĨ DƯƠNG THỊ THÙY NGA

Bác sĩ chỉnh nha tổng hợp

Ngôn ngữ giao tiếp: Tiếng Việt, Tiếng Anh, Tiếng Nga

Đặt Lịch Hẹn Xem Hồ Sơ