English
한국어
日本語
中文 (中国)
Việt Nam là một nước nhiệt đới, lượng ánh sáng mặt trời nhiều và có cường độ mạnh , cường độ ánh sáng mặt trời càng cao thì cường độ tia UV cũng cao tương ứng. Vậy tia UV là gì , chỉ số tia UV bao nhiêu là có hại?
1) Tia UV là gì?
Tia UV (Ultraviolet) hay còn gọi là tia tử ngoại, tia cực tím là sóng điện từ có bước sóng ngắn hơn bước sóng của ánh sáng nhìn thấy nhưng dài hơn bước sóng của tia X. Phổ của tia cực tím có thể chia ra thành 2 vùng tia: vùng tử ngoại gần (có bước sóng từ 380 – 200 nm) và vùng tử ngoại xạ hay còn gọi là vùng tử ngoại chân không (có bước sóng từ 200 – 10 nm) .
Khi quan tâm đến ảnh hưởng của tia UV đến sức khoẻ con người và môi trường, tia tử ngoại được chia ra làm 3 loại: tia UVA (bước sóng từ 380 – 315 nm) còn được gọi là sóng dài hay ánh sáng đen, tia UVB (bước sóng 315 – 280 nm) thường được gọi là sóng trung, tia UVC (bước sóng ngắn hơn 280 nm) còn gọi là sóng ngắn hay sóng có tính tiệt trùng.
Có mấy loại tía uv
Có ba loại tia UV chính, bao gồm UV-A, UV-B và UV-C.
Tia UV-A: Là loại tia có bước sóng dài nhất trong ba loại tia UV, chiếm khoảng 95% tia UV mặt trời chiếu trên bề mặt Trái đất. Tia UV-A có thể xuyên qua lớp kính bảo vệ và gây tổn thương đến cả da và mắt của con người và có vai trò quan trọng trong việc gây nám da, lão hoá da và ung thư da.
Tia UV-B: Là loại tia có bước sóng ngắn hơn UV-A và chiếm khoảng 5% tia UV mặt trời chiếu đến bề mặt Trái đất. Tia UV-B không xuyên qua kính thông thường, nhưng có thể xuyên qua kính thường và gây cháy nắng, ung thư da và sạm da.
Tia UV-C: Là loại tia có bước sóng nhỏ nhất trong ba loại tia UV, không xuyên qua tầng ozon và không gây nguy hiểm đến sức khoẻ.
Việc phân biệt các loại tia UV là quan trọng để chúng ta có thể nhận thức rõ ràng hơn về tác hại của chúng với sức khoẻ con người nhằm có các biện pháp phòng ngừa thích hợp.
2) Tia UV có ở đâu?
Cụm từ cực tím trong tia cực tím có nghĩa là bên trên của màu tím. Sắc tím là màu sắc có bước sóng ngắn nhất mà mắt thường của con người có thể nhìn thấy. Do vượt ngoài bước sóng của màu tím, cho nên tia UV là loại tia vô hình với mắt người. Một vài loài động vật như: chim, bò sát , côn trùng (ong. ..) có thể nhìn thấy tia cực tím.
Một Vài loại trái cây, hoa quả và hạt trở nên sặc sỡ hơn trong môi trường tia cực tím so với hình ảnh trong ánh sáng thường được nhìn bằng mắt con người, để hấp dẫn các loài côn trùng và chim.
Một Vài loài chim còn có những hình thù đặc biệt trên bộ lông của mình mà chỉ nhìn được dưới tia cực tím chứ không nhìn được dưới ánh sáng mà con người nhìn thấy. Nước tiểu của một số loài động vật cũng chỉ có thể quan sát được bằng tia cực tím.
Mặt Trời toả ra được 3 loại tia cực tím: UVA, UVB và UVC chỉ có ánh sáng mặt trời là có tia cực tím. Tuy nhiên, theo lý thuyết, bởi vì sự hấp thụ của tầng ozone, 99% tia cực tím đến được mặt đất thuộc dạng tia UVA, trong khi đó bản thân tầng ozon được tạo ra nhờ các phản ứng với sự tham gia của tia UVC nên UVC bị tầng ozon hấp thụ.
Tuy nhiên, tình trạng thủng tầng ozon hiện nay đang ở mức báo động khiến cho tia UVB và UVC trở nên dày đặc hơn trong ánh sáng mặt trời.
Các loại thuỷ tinh tuỳ theo chất lượng, thông thường trong suốt với tia UVA (UVA đi xuyên thuỷ tinh) nhưng mờ đục với các tia sóng ngắn hơn (UVB và UVC không chiếu qua được thuỷ tinh) . Silic hay thạch anh tuỳ theo chất lượng có thể trong suốt với cả tia UVC.
Tia tử ngoại UVA (380 – 315 nm) : không bị lớp ozon hấp thụ, có thể nhìn thấy đối với chim, côn trùng và cá.
Tia tử ngoại UVB (315 – 280 nm) : bị lớp ozon hấp thụ phần lớn.
Tia tử ngoại UVC (280 – 100 nm) : bị lớp ozon và khí quyển hấp thụ hoàn toàn.
Mức độ ảnh hưởng và mật độ tia UV phụ thuộc vào yếu tố:
Vị trí địa lý: cường độ của tia UV thường lớn ở những vùng nhiệt đới, đặc biệt là các khu vực gần xích đạo, các khu vực ở xa hơn vị trí xích đạo thì nguy cơ sẽ ít hơn.
Độ cao so với mực nước biển: cường độ của UV thường tỉ lệ thuận với độ cao cao hơn mực nước biển.
Thời điểm trong ngày: tia bức xạ UV thường tập trung cao vào buổi trưa, khi mặt trời ở vị trí cao và chiếu sáng trực tiếp , gần như vuông góc với mặt đất (mặt trời trên đỉnh đầu , đứng bóng) , thường khoảng từ 10 giờ sáng đến 14 giờ chiều.
Khung cảnh và môi trường: mức độ UV thường lớn ở những nơi có không gian rộng, đặc biệt ở những bề mặt có tính phản xạ cao như : bề mặt tuyết và bề mặt cát biển.
Trên thực tế, mức độ của tia UV gần như tăng gấp đôi khi tia UV được phản xạ từ bề mặt của tuyết. Trong các khu vực thành phố thường ít tia UV hơn do tập trung các toà nhà cao tầng, bóng râm và cây cối.
3) Tia UV bao nhiêu là có hại?
Các tia UV có mức năng lượng khác nhau sẽ có mức độ nguy hại khác nhau đối với sức khoẻ và môi trường sinh sống của con người:
Tia UVA (380 – 315 nm) : có thể xuyên qua mây mù , không khí, gây lão hoá da.
Tia UVB (315 – 280 nm) : vẫn có khả năng xuyên một phần qua ozon và khí quyển, gây say nắng, tổn thương và làm đen da.
Tia UVC (280 – 100 nm) : tia UV có năng lượng cao nhất, gây ung thư da nhưng đã có tầng ozon chặn lại.
Trong các báo động về phân độ tia cực tím từ các Trung tâm Khí tượng thuỷ văn thường sử dụng thuật ngữ: chỉ số tia cực tím hay còn gọi là chỉ số UV là một phép đo tiêu chuẩn quốc tế về độ mạnh của bức xạ cực tím từ ánh sáng mặt trời.
Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) , chỉ số UV dao động từ 0 – 2 được xem là thấp, chỉ số UV từ 8 – 10 có thời gian gây bỏng là 25 phút, đối với chỉ số UV trên 11 trở lên được cho là cực cao và đặc biệt nguy hiểm vì nguy cơ làm tổn thương da, mắt bị bỏng nếu tiếp xúc ánh nắng mặt trời trong khoảng 15 phút mà không được bảo vệ.
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thuỷ văn Quốc gia Việt Nam, nhiệt độ cao nhất tại Hà Nội đến ngày 18/5 sẽ dao động trong khoảng 37 – 39 độ C, có nơi vượt hơn 39 độ. Trang World Weather Online của Anh Quốc dự báo Chỉ số tia cực tím tại Hà Nội đến ngày 19/5 sẽ đạt mức 11.
Cuối tháng vừa qua, tại các tỉnh phía Nam cũng trải qua đợt nắng nóng gay gắt với nền nhiệt trung bình dao động khoảng 35 – 38 độ C, chỉ số tia cực tím ở mức 12: cảnh báo nguy hiểm cực độ.
4) Tia UV có tác hại gì?
Vì UVC là vùng bức xạ có năng lượng cao nhất nên tia tử ngoại UVC có khả năng gây tổn hại nhiều nhất cho đôi mắt và làn da của con người. May thay, tầng ozone của bầu khí quyển Trái Đất đã ngăn chặn gần như toàn bộ tia UVC này.
Tuy nhiên, hiện nay do nhiều tác động tiêu cực, tầng ozon bảo vệ trái đất của chúng ta đang ngày càng yếu và mỏng đi, có nhiều lỗ thủng xuất hiện, có khả năng cho phép các bức xạ năng lượng cao như tia UVC này lọt xuống bề mặt trái đất, dễ dẫn đến các vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng.
Các bức xạ tử ngoại UVB có thể đi xuyên qua tầng ozone (mặc dù cũng đã được lọc bớt một phần) , hiện nay UVB chiếm khoảng 3% trong số các tia UV do mặt trời toả ra và đi xuống đến bề mặt Trái Đất. Tia UVB kích thích quá trình chuyển hoá Melanin – sắc tố da làm cho da trở nên tối đi và rám nắng.
Nếu da bạn tiếp xúc với UVB cường độ cao sẽ gây ra hiện tượng cháy nắng và làm gia tăng thêm nguy cơ ung thư da.
Tia UVB cũng gây hiện tượng bạc màu da, xuất hiện nhiều nếp nhăn và những triệu chứng lão hoá sớm trước tuổi. Với mắt, giác mạc của chúng ta hấp thu hầu hết các bức xạ UVB nên đây không phải là nguyên nhân chính gây nên hiện tượng đục thuỷ tinh thể hay thoái hoá hoàng điểm, mà chủ yếu tia UVB gây nên các bệnh giác mạc như viêm giác mạc, hạt kết giác mạc , mộng.
Còn đối với tia UVA, đây là bức xạ cực tím có tỷ lệ nhiều nhất (chiếm tới 97%) lượng tia, do UVA dễ dàng xuyên qua tầng ozone bảo vệ trái đất. Tia UVA có thể xuyên qua giác mạc của mắt và đi vào thuỷ tinh thể hoặc võng mạc ở bên trong mắt. Tiếp xúc với bức xạ UVA quá lâu sẽ dẫn đến hiện tượng đục nhân mắt hay thoái hoá hoàng điểm.
Các tia UV nói chung cũng là nguyên nhân gây bỏng võng mạc nếu không sử dụng kính đen khi xem Nhật Thực, mặc dù chúng ta không hề cảm thấy chói mắt. Việc tiếp xúc quá lâu với tia UV sẽ gây tổn thương và có nguy cơ dẫn đến ung thư da, đặc biệt đối với chủng tộc người da trắng, ít hắc tố Melanin trong da khiến tia UV đâm xuyên và gây hại mạnh hơn.
Tia UV gây đứt gãy các liên kết giữa các phân tử, góp phần làm đột biến cấu trúc DNA và RNA trong nhân tế bào, đây là nguyên nhân chính gây ung thư các dạng như u hắc tố, ung thư liên bào đáy, u tế bào vảy, u tuyến bã. .. Tuyến giáp và tuyến vú cũng chịu tác động nhiều của tia UV, tuy nhiên vẫn đang được nghiên cứu về mức độ nhiễm tia UV của các tuyến này.
Tiếp xúc với bức xạ cực tím còn gây ra rối loạn hệ thống miễn dịch. Các nhà khoa học tin rằng việc cháy nắng có thể làm thay đổi sự phân bố và chức năng của các tế bào bạch cầu suốt đến 24 giờ sau khi tiếp xúc với ánh nắng. Nếu tình trạng này lặp đi lặp lại lâu dài sẽ gây hại nhiều hơn đến hệ thống miễn dịch của con người.
5) Lợi ích của tia UV
Ở một khía cạnh khác, tia UV cũng mang lại những lợi ích rất lớn : giúp cơ thể tổng hợp vitamin D. Vitamin D hỗ trợ cơ thể sử dụng canxi và phospho để làm cho xương và răng chắc khoẻ.
Mặc Dù vitamin D có thể được bổ sung từ thực phẩm như: dầu cá, trứng, sữa, nước trái cây và ngũ cốc. .. nhưng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời là cách tốt nhất để tạo ra vitamin D. Vitamin D có 2 dạng: vitamin D2 và vitamin D 3. D2 có trong thực vật và D3 được tổng hợp khi da tiếp xúc với tia cực tím (UV) .
Tia UV cũng được ứng dụng trong việc điều trị bệnh về da như cả bệnh vảy nến – bệnh do các tế bào da phát triển quá nhanh gây ngứa và xuất hiện vảy. Việc tiếp xúc với tia cực tím sẽ làm chậm sự tăng trưởng của các tế bào da và làm giảm triệu chứng bệnh.
Khử trùng và tiệt trùng: UV có ứng dụng rất tích cực trong lĩnh vực khử trùng và tiệt trùng, tia tử ngoại có thể giết chết các vi sinh vật như virus và vi khuẩn, đặc biệt hữu ích khi chúng ta phơi tã vải, đồ lót và khăn mặt ngoài trời.
Tia UV xuyên qua màng tế bào của vi khuẩn và virus nhằm phá huỷ DNA, ngăn chặn khả năng tái sinh và nhân lên của chúng, nhiều nơi sử dụng đèn diệt khuẩn UV để khử trùng.
Tia uv có gây chết người
Tia UV (tia cực tím) có thể gây nguy hiểm đến sức khoẻ con người nếu chúng ta tiếp xúc với lượng tia UV vượt ngưỡng. Tuy nhiên, trong điều kiện bình thường, ánh nắng mặt trời không gây chết người.
Tia UV được chia làm 3 loại: UV-A, UV-B và UV-C, tuỳ thuộc vào chiều cao sóng của chúng. UV-C có bước sóng ngắn nhất và không vượt qua tầng ozon của Trái đất, vì vậy không có ảnh hưởng đối với sức khoẻ con người. UV-A và UV-B có bước sóng dài hơn và có thể vượt qua tầng ozon và gây hại đến sức khoẻ.
UV-A có thể gây lão hoá da và làm mất tính đàn hồi của da làm gia tăng khả năng bị ung thư da. UV-B là nguyên nhân chủ yếu gây bỏng nắng, cháy nắng và ung thư da. Tuy nhiên, để tự bảo vệ sức khoẻ, chúng ta có thể sử dụng kem chống nắng, mang kính râm và mũ bảo hiểm khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Ngoài ra, trong một số trường hợp khác, khi làm việc trong môi trường có nhiều tia UV như trong ngành công nghiệp sơn hay sản xuất thép, người lao động có thể phải dùng thiết bị bảo hộ cá nhân nhằm bảo vệ sức khoẻ.
Làm gì khi bị tác hại của tia uv
Tia UV (tia cực tím) có thể gây nguy hiểm đến sức khoẻ con người nếu chúng ta tiếp xúc với lượng tia UV vượt ngưỡng. Tuy nhiên, trong điều kiện bình thường, ánh nắng mặt trời không gây chết người.
Tia UV được chia làm 3 loại: UV-A, UV-B và UV-C, tuỳ thuộc vào chiều cao sóng của chúng. UV-C có bước sóng ngắn nhất và không vượt qua tầng ozon của Trái đất, vì vậy không có ảnh hưởng đối với sức khoẻ con người. UV-A và UV-B có bước sóng dài hơn và có thể vượt qua tầng ozon và gây hại đến sức khoẻ.
UV-A có thể gây lão hoá da và làm mất tính đàn hồi của da làm gia tăng khả năng bị ung thư da. UV-B là nguyên nhân chủ yếu gây bỏng nắng, cháy nắng và ung thư da. Tuy nhiên, để tự bảo vệ sức khoẻ, chúng ta có thể sử dụng kem chống nắng, mang kính râm và mũ bảo hiểm khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Ngoài ra, trong một số trường hợp khác, khi làm việc trong môi trường có nhiều tia UV như trong ngành công nghiệp sơn hay sản xuất thép, người lao động có thể phải dùng thiết bị bảo hộ cá nhân nhằm bảo vệ sức khoẻ.
Tư vấn chuyên môn bài viết:
TS.BÁC SĨ NGUYỄN HỮU QUANG
BEDENTAL – HỆ THỐNG NHA KHOA TIÊU CHUẨN HÀNG ĐẦU
CHI NHÁNH HÀ NỘI
CS1: 7B Thi Sách, Ngô Thì Nhậm, Hai Bà Trưng, Hà Nội - 0934.61.9090
CS2: Tòa nhà CC2, Nguyễn Hữu Thọ, Hoàng Mai, Hà Nội (Bên trong Truehope) - 0934.61.9090
CHI NHÁNH TP.HỒ CHÍ MINH (HCM)
CS1: 53 -55 -57 Phó Đức Chính, Nguyễn Thái Bình, Quận 1, Tp.Hồ Chí Minh - 0766.00.8080
CS2 :Số 25, đường số 7 khu đô thị Cityland Gò Vấp (Ngõ 672A Phan Văn Trị), Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam - 093 181 0680
CHI NHÁNH THÀNH PHỐ VINH - NGHỆ AN
CS1: 39A Đ. Lê Hồng Phong, Hưng Bình, Thành phố Vinh, Nghệ An - 0934.61.9090
GIỜ HOẠT ĐỘNG:
09h00 – 21h00. Tất cả các ngày trong tuần
Website: https://bedental.vn/
Niềng Răng Cửa Tốn Chi Phí Bao Nhiêu? Có Mất Thời Gian Không?
Xem thêm >> 1 số lợi ích của ánh năng mặt trời
