Lưỡi Có Đốm – Nguyên Nhân, Dấu Hiệu và Khi Nào Cần Đi Khám?

Lưỡi có đốm là tình trạng bề mặt lưỡi xuất hiện các chấm hoặc mảng màu khác thường như trắng, đỏ, nâu hay đen. Đây có thể là hiện tượng tạm thời và vô hại, nhưng cũng có trường hợp cảnh báo bệnh lý răng miệng hoặc sức khỏe toàn thân. Hiểu rõ nguyên nhân giúp bạn chủ động xử lý và bảo vệ sức khỏe.

Nguyên nhân gây lưỡi có đốm

Lưỡi có đốm trắng là bệnh gì? Nguyên nhân chi tiết gây ra hiện tượng lưỡi có đốm trắng, đỏ hoặc các đốm màu khác, bao gồm các lý do từ viêm nhiễm đến bệnh lý nội tiết và dị ứng như sau:

• Nhiễm khuẩn và viêm niêm mạc lưỡi

Khi niêm mạc lưỡi bị tổn thương do các thói quen như ăn thức ăn cay nóng, vi khuẩn có điều kiện phát triển mạnh, gây viêm niêm mạc lưỡi. Tình trạng này làm xuất hiện các đốm trắng hoặc đỏ trên bề mặt lưỡi, kèm theo cảm giác đau nhức hoặc rát do viêm. Vi khuẩn xâm nhập và phát triển làm tổn thương mô lưỡi, tạo ra các đốm viêm hoặc loét nhỏ.

• Chấn thương lưỡi

Các tổn thương vật lý như vô tình cắn lưỡi khi ăn uống hoặc do vật sắc nhọn cọ xát gây ra những vết đốm trắng hoặc vết loét nhỏ trên lưỡi. Đây có thể là các vết nhẹ nhưng gây đau nhức và khó chịu, có thể dẫn đến viêm nếu không được chăm sóc tốt.

• Nấm Candida (bệnh tưa miệng)

Sự phát triển quá mức của nấm Candida trong khoang miệng gây ra các đốm trắng nổi cộm trên lưỡi, thường gặp ở người có hệ miễn dịch suy giảm, hút thuốc lá hoặc bị khô miệng. Bệnh này còn đi kèm rát lưỡi, khó chịu rõ rệt, có thể lan rộng khi không được điều trị.

• Rối loạn nội tiết tố

Những người mắc các bệnh nội tiết như tiểu đường, rối loạn tuyến giáp có thể xuất hiện đốm trên lưỡi do thay đổi màu sắc và cấu trúc niêm mạc. Rối loạn hormone làm ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khỏe của niêm mạc lưỡi, gây ra các thay đổi màu sắc, đốm đỏ hoặc trắng.

• Bệnh lý huyết học

Các bệnh thiếu máu, rối loạn tuần hoàn máu hoặc bệnh tụ máu gây ra hiện tượng đốm không đồng đều màu trên lưỡi do lưu thông máu kém, gây ra những vết đốm đỏ hoặc tím trên lưỡi. Các dấu hiệu này phản ánh tình trạng tuần hoàn và sức khỏe tổng thể liên quan đến máu.

• Các bệnh lý khác

Viêm lưỡi bản đồ (Geographic tongue): Là tình trạng viêm nhiễm bề mặt lưỡi tạo ra các đốm hoặc mảng có viền đỏ rõ ràng.

Viêm lưỡi dạng lichen planus: Tình trạng viêm mãn tính của niêm mạc miệng xuất hiện các đốm trắng hoặc đỏ trên lưỡi.

Sùi mào gà do virus HPV: Gây các tổn thương như u nhú màu trắng, hồng hoặc đỏ trên lưỡi và khoang miệng, có thể lây truyền qua tiếp xúc.

Tiền ung thư hoặc ung thư lưỡi: Một số đốm bất thường, loét không lành trên lưỡi có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư, cần được theo dõi và thăm khám kỹ lưỡng.

• Dị ứng hoặc tiếp xúc với hóa chất

Một số người có thể xuất hiện đốm đỏ trên lưỡi do phản ứng dị ứng với thuốc, thực phẩm hoặc các tác nhân kích thích môi trường như hóa chất, chất tẩy rửa, hoặc thành phần trong khẩu trang. Dị ứng thường đi kèm ngứa, sưng hoặc cảm giác khó chịu.

Xem thêm: Một số cách vệ sinh lưỡi: Tầm quan trọng & tác dụng

Dấu hiệu nhận biết

Xuất hiện đốm trắng, đỏ, đen hoặc các màu sắc khác biệt trên bề mặt lưỡi có thể là biểu hiện của nhiều tình trạng khác nhau, thường kèm theo cảm giác đau, rát, khó chịu khi ăn uống, và đôi khi có thêm các triệu chứng như lớp màng trắng dày hoặc vết loét nhỏ, mất hoặc giảm vị giác, khô miệng, sưng đỏ quanh vùng đốm. Chi tiết như sau:

• Đốm trắng ở lưỡi

Thường do nhiễm nấm Candida (bệnh tưa miệng), biểu hiện bằng các đốm trắng dạng lớp mảng hoặc màng dày trên lưỡi, có thể lan rộng, gây đau rát khi ăn uống và khó chịu.

Ngoài ra, lưỡi nổi đốm trắng có thể xuất hiện do viêm lưỡi, viêm loét do tổn thương cơ học như cắn phải, hoặc do phản ứng kích ứng với thức ăn cay nóng, hóa chất.

Lưỡi có màng trắng dày còn có thể do mất cân bằng vi sinh trong khoang miệng hoặc rối loạn miễn dịch.

• Đốm đỏ trên lưỡi

Có thể do viêm niêm mạc lưỡi, dị ứng thuốc hoặc thức ăn, viêm họng, hoặc vi khuẩn, virus gây viêm nhiễm như herpes simplex.

Viêm lưỡi bản đồ cũng là nguyên nhân khiến lưỡi có các mảng đỏ không đều, cảm giác nóng rát, sưng đỏ.

Đốm đỏ đôi khi kèm theo vết loét nhỏ gây đau và khó ăn uống.

• Đốm đen trên lưỡi

Xuất hiện do nhiều nguyên nhân như viêm niêm mạc lưỡi, rối loạn nội tiết, nhiễm nấm, vi khuẩn phát triển quá mức, hoặc do máu tụ dưới niêm mạc.

Thiếu nước bọt, vệ sinh miệng kém cũng có thể làm tăng sắc tố đen trên lưỡi do vi sinh vật phát triển.

Đốm đen cũng có thể liên quan đến bệnh lý máu hoặc tổn thương mạch máu.

Cách xử lý tình trạng lưỡi đốm

Để điều trị lưỡi bị đốm trắng và tổn thương bất thường, bạn nên thực hiện các biện pháp chi tiết sau:

Biện pháp xử lý cơ bản và vệ sinh

• Đánh răng ít nhất 2 lần mỗi ngày, mỗi lần tối thiểu 2 phút, sử dụng bàn chải lông mềm để tránh tổn thương men răng và nướu. Đặt bàn chải nghiêng một góc 45° so với nướu và chải theo chuyển động tròn nhẹ nhàng, chú ý làm sạch toàn bộ bề mặt răng, bao gồm cả mặt nhai và mặt trong của răng cửa.
• Vệ sinh lưỡi nhẹ nhàng bằng bàn chải đánh răng hoặc dụng cụ cạo lưỡi chuyên dụng giúp loại bỏ mảng bám, vi khuẩn có thể tồn tại trên bề mặt lưỡi – nguyên nhân gây hôi miệng và đốm lưỡi. Không nên chải lưỡi quá nhiều lần trong ngày để tránh tổn thương niêm mạc.
• Sử dụng chỉ nha khoa ít nhất 1 lần/ngày để làm sạch kẽ răng, nơi bàn chải không tiếp cận được, nhằm loại bỏ mảng bám và thức ăn thừa. Đưa chỉ nha khoa nhẹ nhàng theo hình chữ C quanh chân răng để không làm tổn thương nướu.
• Súc miệng với nước súc miệng chứa fluor hoặc dung dịch kháng khuẩn sau khi đánh răng để diệt vi khuẩn còn sót lại, bảo vệ men răng và làm sạch khoang miệng sâu hơn.

Xem thêm: Top 7 máy làm trắng răng tại nhà tốt nhất

Biện pháp xử lý theo màu sắc đốm lưỡi 

Loại Đốm Lưỡi	Nguyên nhân phổ biến	Cách xử lý & Điều trị Y tế
Đốm Trắng/Mảng Trắng	Nhiễm nấm miệng (Tưa miệng) do nấm Candida albicans, vệ sinh kém, dùng kháng sinh, hoặc hệ miễn dịch yếu.	Tại nhà: Vệ sinh kỹ, dùng hỗn hợp Baking Soda (Natri Bicarbonate) chà nhẹ. Y tế: Bác sĩ sẽ kê toa thuốc kháng nấm (dạng gel bôi, viên ngậm hoặc viên uống như Clotrimazole, Miconazole) để tiêu diệt nấm.
	Lưỡi bản đồ (Geographic Tongue): Tình trạng vô hại, gây ra các đốm đỏ viền trắng thay đổi vị trí.	Y tế: Thường không cần điều trị dứt điểm. Bác sĩ có thể kê thuốc giảm đau hoặc nước súc miệng/xịt chứa steroid nhẹ nếu gây đau và khó chịu.
Đốm Đỏ/Loét Đỏ	Nhiệt miệng (Aphthous ulcers): Các vết loét nhỏ, gây đau. Viêm lưỡi: Do nhiễm khuẩn, virus, thiếu dinh dưỡng (Vitamin B), hoặc kích ứng từ thức ăn cay nóng.	Tại nhà: Tránh thức ăn kích thích (cay, nóng, chua). Y tế: Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn (như Ibuprofen), thuốc bôi giảm đau tạm thời (như Xylocaine), hoặc kháng sinh nếu do nhiễm khuẩn. Bổ sung Vitamin B.
Đốm Đen/Lưỡi Lông Đen	Lưỡi lông đen (Black Hairy Tongue): Do các nhú lưỡi (papillae) phát triển quá mức và bị nhuộm màu bởi vi khuẩn, nấm, thuốc lá, cà phê, hoặc thuốc kháng sinh.	Tại nhà: Vệ sinh lưỡi cực kỳ kỹ lưỡng bằng dụng cụ cạo lưỡi và bàn chải. Ngưng hút thuốc lá và hạn chế đồ uống có màu. Y tế: Bác sĩ có thể kê thuốc kháng nấm/kháng sinh hoặc thuốc bôi chứa tretinoin nếu tình trạng nghiêm trọng.

Khi nào cần đi khám?

Hiện tượng lưỡi có đốm, đặc biệt khi kèm theo các triệu chứng như đau kéo dài, thay đổi kích thước hoặc màu sắc của đốm, là dấu hiệu bạn không nên chủ quan và cần đi khám ngay tại các cơ sở y tế chuyên khoa để được đánh giá chính xác. Dưới đây là những trường hợp chi tiết bạn nên đến bác sĩ:

• Đốm lưỡi kéo dài trên 2 tuần không khỏi

Thông thường, các tổn thương nhẹ trên lưỡi như đốm do chấn thương hay viêm nhiễm sẽ tự lành trong vòng vài ngày đến hai tuần. Nếu đốm vẫn tồn tại, không mờ đi mà còn có xu hướng lan rộng hay tăng kích thước, điều này cảnh báo một bệnh lý nghiêm trọng hơn cần được kiểm tra kỹ càng.

• Đốm lưỡi thay đổi kích thước hoặc hình dạng

Sự thay đổi bất thường về kích thước (to lên, lồi lên), hình dạng (từ tròn sang méo mó, có viền đỏ xung quanh) hoặc nổi gồ lên trên bề mặt lưỡi có thể là dấu hiệu của các tổn thương nghiêm trọng như viêm lưỡi mạn tính, tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư lưỡi.

• Đốm lưỡi có màu sắc bất thường hoặc thay đổi theo thời gian

Nếu bạn quan sát thấy các đốm có màu đỏ thẫm, trắng đục, đen hoặc xen kẽ nhiều màu sắc khác nhau trên lưỡi, đặc biệt nếu chúng thay đổi theo thời gian hoặc kèm theo chảy máu, rất cần được bác sĩ thăm khám để loại trừ các bệnh lý nguy hiểm.

• Cảm giác đau rát, khó chịu hoặc loét trên lưỡi

Đau nhức kéo dài, rát bỏng ở vùng có đốm, thấy vết loét không lành hoặc lan rộng kèm theo khó ăn uống, nói chuyện khó khăn là những dấu hiệu cần cấp thiết được đánh giá y tế, vì đây có thể là biểu hiện của viêm nhiễm nặng hoặc các tổn thương nghiêm trọng.

• Kèm theo các triệu chứng toàn thân hoặc tại miệng khác

Khi có đốm lưỡi đi kèm với các triệu chứng như sưng tấy quanh lưỡi, sốt, hạch cổ sưng đau, mất vị giác, khô miệng, hoặc các nốt mụn nước, mảng trắng bong tróc ở khoang miệng, bạn cần đi khám để bác sĩ xác định nguyên nhân và xử lý kịp thời.

• Tiền sử bệnh lý hoặc yếu tố nguy cơ

Người có tiền sử bệnh lý mạn tính như tiểu đường, suy giảm miễn dịch, hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, hoặc tiếp xúc thường xuyên với các chất kích thích nên đặc biệt chú ý và đi khám ngay khi thấy dấu hiệu bất thường trên lưỡi.

Mong rằng với bài viết trên đây bạn đọc đã có kiến thức cơ bản nhất về lưỡi có đốm. Nếu còn bất kỳ thắc mắc và băn khoăn nào hãy liên hệ ngay hôm nay với BeDental để được nhận tư vấn từ chính các nha sĩ hàng đầu của nha khoa thông qua hotline 24/7 nhé.

Xem thêm: XỊT THƠM MIỆNG LOẠI NÀO TỐT? BEDENTAL GIẢI ĐÁP

Tư vấn chuyên môn bài viết:

BÁC SĨ DƯƠNG THỊ THÙY NGA

Bác sĩ chỉnh nha tổng hợp

Ngôn ngữ giao tiếp: Tiếng Việt, Tiếng Anh, Tiếng Nga

Đặt Lịch Hẹn Xem Hồ Sơ