Nấm Miệng Ở Trẻ: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Điều Trị, Phòng Ngừa Hiệu Quả

Tìm hiểu chi tiết về siêu ưu đãi

Nấm miệng ở trẻ em là một bệnh lý phổ biến, gây nhiều khó chịu và lo lắng cho các bậc cha mẹ. Khi bé yêu gặp phải tình trạng này, việc bú mẹ hoặc ăn uống có thể trở nên khó khăn, dẫn đến quấy khóc và ảnh hưởng đến sự phát triển.

Việc nhận biết sớm các triệu chứng của nấm miệng ở trẻ và biết cách điều trị, phòng ngừa sẽ giúp con yêu luôn khỏe mạnh và vui tươi. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về căn bệnh nấm miệng ở trẻ, giúp bố mẹ chủ động bảo vệ sức khỏe con.

1. Nấm Miệng Ở Trẻ Là Gì? Hiểu Rõ Về Bệnh Tưa Lưỡi Trẻ Em

Nấm miệng ở trẻ hay còn gọi là tưa lưỡi, đẹn, là một bệnh lý khá thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ dưới 1 tuổi. Đây là tình trạng niêm mạc miệng của bé bị nhiễm nấm, chủ yếu là nấm Candida albicans. Biểu hiện ban đầu thường là lưỡi của bé xuất hiện những đốm trắng nhỏ, sau đó nhanh chóng lan rộng khắp khoang miệng, bao gồm cả niêm mạc má, vòm họng và môi.

Khi bị nấm miệng ở trẻ, bé thường bị mất vị giác, quấy khóc liên tục do khó chịu và đau rát, bỏ ăn, bỏ bú, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và sự phát triển của trẻ.

Đặc điểm nhận biết của nấm miệng:

• Hình ảnh nấm miệng thường là các mảng màu trắng hình tròn hoặc loang lổ, giống như sữa đông hoặc váng sữa bám chặt vào lưỡi, má trong, vòm họng và môi.
• Ban đầu, những mảng trắng này có thể dễ dàng bong ra khi rơ lưỡi nhẹ nhàng, nhưng sau đó sẽ để lại những nốt đỏ, thậm chí gây chảy máu.
• Các nốt này ban đầu có thể không gây đau đớn nhiều cho bé, nhưng nếu không điều trị kịp thời, nấm sẽ lan nhanh, các mảng trắng trở nên dày hơn, gây khó chịu và đau rát dữ dội khi bú hoặc ăn.
• Do đau và khó chịu, trẻ bị nấm miệng thường sẽ hay quấy khóc, bỏ bú, biếng ăn. Nấm có thể lan xuống họng gây viêm họng khiến bé khó nuốt, hay nôn trớ. Nghiêm trọng hơn, nếu nấm xâm nhập vào đường hô hấp, có thể gây viêm phế quản, viêm phổi. Khi nấm phát triển xuống đường tiêu hóa, bé có thể bị tiêu chảy.

Xem thêm: Chi phí nhổ răng khôn có bảo hiểm y tế

2. Nguyên Nhân Gây Ra Nấm Miệng Ở Trẻ Dưới 1 Tuổi

Nấm Candida albicans là nguyên nhân chính gây bệnh nấm miệng ở trẻ em lứa tuổi này. Loại nấm Candida này thường chung sống hòa bình trên cơ thể con người (bao gồm cả khoang miệng và đường ruột) và ít khi gây hại nếu được duy trì ở mức cân bằng. Tuy nhiên, một số yếu tố thuận lợi nào đó sẽ làm cho nấm Candida phát triển một cách quá mức, gây ra bệnh nấm miệng ở trẻ. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm nấm Candida miệng – họng ở trẻ em dưới 1 tuổi bao gồm:

• Hệ thống miễn dịch yếu: Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có nguy cơ bị nấm miệng ở trẻ rất cao do hệ thống miễn dịch của cơ thể còn quá non yếu và chưa hoàn thiện để chống lại sự phát triển quá mức của nấm. Đặc biệt nhất là các bé sinh non, sinh nhẹ cân, trẻ suy dinh dưỡng hoặc trẻ sử dụng corticoid đường hít kéo dài (trong điều trị hen suyễn, viêm phế quản) mà không súc miệng sau khi xịt thuốc.
• Người mẹ bị nhiễm nấm sinh dục: Nếu mẹ bị nhiễm nấm Candida âm đạo (nấm sinh dục) trong khi mang thai và chuyển dạ nhưng chưa được điều trị dứt điểm, nấm có thể lây sang cho bé nếu sinh qua ngõ âm đạo. Điều này khiến trẻ sơ sinh bị trắng lưỡi do nấm ngay từ những ngày đầu.
• Sử dụng kháng sinh: Việc sử dụng thuốc kháng sinh bừa bãi hoặc kéo dài ở trẻ em cũng làm tăng nguy cơ gây bệnh nấm miệng ở trẻ dưới 1 tuổi. Nguyên nhân là do kháng sinh tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi, làm mất cân bằng hệ vi sinh vật trong khoang miệng và đường ruột, tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển mạnh và gây bệnh.
• Vệ sinh kém: Bình sữa, núm vú giả, đồ chơi hoặc dụng cụ hút sữa không được vệ sinh và tiệt trùng đúng cách cũng là nguồn lây nhiễm nấm cho bé.
• Truyền từ người lớn: Người lớn bị nhiễm nấm Candida (trong miệng hoặc trên tay) có thể vô tình truyền cho bé qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp.

3. Dấu Hiệu Nhận Biết Nấm Miệng Ở Trẻ Em (Kèm Hình Ảnh Minh Họa)

Bố mẹ có thể dễ dàng nhận biết nấm miệng ở trẻ với các triệu chứng điển hình như sau:

• Xuất hiện các mảng trắng: Tại lưỡi, má, vòm họng hoặc môi của bé xuất hiện các mảng trắng nhỏ có hình tròn hoặc loang lổ, trông như váng sữa. Hình ảnh tưa lưỡi cho thấy rõ những mảng trắng này bám chặt vào niêm mạc. Khác với cặn sữa, những mảng nấm này khó làm sạch chỉ bằng nước và sẽ không biến mất sau khi bé bú.
• Lưỡi có dấu hiệu bất thường: Lưỡi bé bị trắng là dấu hiệu phổ biến nhất. Ban đầu, các mảng trắng có thể chỉ ở đầu lưỡi, sau đó lan rộng ra toàn bộ bề mặt lưỡi, khiến lưỡi trẻ sơ sinh bị trắng hoàn toàn. Một số trường hợp, lưỡi bé bị nổi hạt trắng li ti hoặc hình thành các cục trắng nhỏ.
• Thay đổi hành vi ăn uống: Dấu hiệu trẻ bị nấm miệng thường đi kèm với việc bé quấy khóc nhiều hơn, lười ăn, bỏ bú, hoặc ngậm núm vú nhưng không nuốt. Điều này là do các mảng nấm gây đau rát, khiến bé khó chịu khi bú hoặc nuốt thức ăn. Trẻ bị tưa lưỡi biếng ăn là tình trạng rất thường gặp.
• Đầu lưỡi loang lổ, khô: Khi nấm phát triển, đầu lưỡi của bé có thể trông loang lổ, khô hơn bình thường.
• Vết nứt ở khóe miệng: Một số bé có thể xuất hiện vết nứt nhỏ, đỏ ở khóe miệng, gây đau đớn khi bé há miệng hoặc khóc.
• Hôi miệng: Dù không phải lúc nào cũng có, nhưng trong một số trường hợp, nấm miệng ở trẻ có thể gây ra hơi thở có mùi khó chịu.
• Nấm lan rộng: Khi nấm miệng ở trẻ mọc dày hơn và lây lan vào đường thở, có thể khiến trẻ khó thở, ho. Hoặc mắc phải các bệnh lý như viêm phổi, viêm phế quản (khi nấm xâm nhập sâu vào phổi), hoặc gây tiêu chảy (khi nấm phát triển xuống dạ dày và ruột).

Xem thêm: Có nên nhổ răng khôn

4. Nấm Miệng Ở Trẻ Có Tự Khỏi Được Không? Khi Nào Cần Điều Trị?

Là căn bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, vậy nấm miệng ở trẻ có nguy hiểm không và có tự khỏi được không? Câu trả lời là nấm miệng ở trẻ em, đặc biệt là do nấm Candida, thường không tự khỏi hoàn toàn mà cần có sự can thiệp điều trị. Nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời, bệnh có thể tiến triển nặng hơn và gây ra nhiều biến chứng.

Các giai đoạn tiến triển của bệnh nấm miệng:

• Giai đoạn nhẹ: Xuất hiện các mảng trắng trên lưỡi, má, vòm họng. Khi cố gắng làm sạch có thể xuất hiện nốt đỏ và gây chảy máu nhẹ. Trẻ có biểu hiện quấy khóc nhẹ và có thể hơi bỏ bú.
• Giai đoạn nặng: Nấm miệng ở trẻ lây lan sang các cơ quan khác.
  • Lan xuống họng: Gây viêm họng, khiến bé khó nuốt, hay nôn trớ sau khi ăn hoặc bú.
  • Lan xuống thanh quản: Gây khàn tiếng, khó thở.
  • Lan xuống đường hô hấp dưới: Nấm phát triển mạnh sẽ gây nên các bệnh viêm đường hô hấp như viêm phế quản, viêm phổi nghiêm trọng.
  • Lan xuống đường tiêu hóa: Gây tiêu chảy, phân có thể có nấm hoặc sợi nấm.

Xem thêm: Nhổ răng khôn xong nên ăn gì?

Khi nào nấm miệng cần điều trị?

Nấm miệng ở trẻ trong giai đoạn đầu còn nhẹ, nếu được phát hiện sớm và áp dụng các phương pháp điều trị đúng cách sẽ khỏi sau 1-2 tuần. Tuy nhiên, đây là bệnh do nấm gây ra nên không thể tự khỏi mà phải điều trị bằng thuốc kháng nấm.

Vì vậy, khi phát hiện trẻ có dấu hiệu trẻ bị nấm miệng như các mảng trắng xuất hiện trên lưỡi và niêm mạc miệng, bố mẹ cần đưa bé đến cơ sở y tế uy tín để khám và điều trị kịp thời. Bác sĩ sẽ chẩn đoán chính xác tình trạng và kê đơn thuốc phù hợp để diệt sạch các chân nấm bám sâu trong niêm mạc, ngăn chặn bệnh tiến triển và tái phát.

5. Phương Pháp Điều Trị Nấm Miệng Ở Trẻ Em Hiệu Quả

Khi phát hiện nấm miệng ở trẻ, việc thăm khám bác sĩ là cần thiết để được chẩn đoán chính xác và chỉ định phác đồ điều trị phù hợp. Tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh, bác sĩ sẽ có hướng điều trị khác nhau.

5.1. Điều Trị Nấm Miệng Ở Mức Độ Nhẹ Tại Nhà (Có Giám Sát Y Tế)

Trong trường hợp trẻ bị tưa lưỡi ở mức độ nhẹ, mẹ có thể tiến hành điều trị tại nhà dưới sự hướng dẫn của bác sĩ:

• Vệ sinh miệng bằng nước muối sinh lý: Dùng bông gạc mềm hoặc khăn sạch tẩm dung dịch nước muối sinh lý 0.9% để lau nhẹ nhàng lưỡi và các mảng trắng trong khoang miệng cho bé hàng ngày, ít nhất 2-3 lần. Nước muối có tác dụng sát khuẩn nhẹ.
• Dung dịch rơ miệng chuyên dụng: Bác sĩ có thể kê các dung dịch rơ miệng chứa thành phần kháng nấm nhẹ, an toàn cho trẻ sơ sinh, giúp làm sạch và ngăn ngừa nấm phát triển.

5.2. Điều Trị Nấm Miệng Bằng Thuốc Kháng Nấm

Nấm miệng ở trẻ dễ tái phát và trở nặng khi không được phát hiện và điều trị đúng cách. Do đó, bố mẹ vẫn nên nhanh chóng đưa trẻ đi thăm khám tại các cơ sở y tế khi có dấu hiệu của bệnh. Trong đó, cách điều trị nấm miệng ở trẻ được chỉ định phổ biến nhất hiện nay là sử dụng các loại thuốc kháng nấm như:

• Thuốc dạng gel Miconazole: Dùng để tiêu diệt các tế bào nấm ở bên trong miệng. Thuốc được sử dụng bằng cách thoa trực tiếp lên mảng nấm, 4 lần/ngày sau bữa ăn hoặc bú sữa. Cần thoa đúng liều lượng và thời gian bác sĩ chỉ định.
• Thuốc Nystatin: Có dạng hỗn dịch uống hoặc dạng bột để tưa miệng. Loại thuốc này thường được sử dụng khi trẻ không tương thích với việc sử dụng Miconazole hoặc tùy theo chỉ định của bác sĩ. Nystatin cũng giúp diệt sạch các chân nấm bám sâu trong niêm mạc lưỡi của bé.

Lưu ý: Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc hoặc ngưng thuốc giữa chừng mà không có chỉ định của bác sĩ, ngay cả khi các triệu chứng đã thuyên giảm. Việc dùng thuốc sai cách có thể làm bệnh tái phát nặng hơn hoặc gây kháng thuốc.

Xem thêm: Nhổ răng khôn giá rẻ

6. Phòng Ngừa Nấm Miệng Tái Phát Ở Trẻ Hiệu Quả

Sau khi đã khỏi bệnh, các vết loét dần biến mất và miệng lưỡi trẻ trở về bình thường. Tuy nhiên, bệnh có thể tái nhiễm nhiều lần do chưa có thuốc điều trị đặc hiệu miễn dịch chống nấm. Vì vậy, các lưu ý sau đây sẽ giúp bố mẹ có thể phòng và ngừa bệnh nấm miệng ở trẻ tái phát một cách hiệu quả:

• Đảm bảo vệ sinh khoang miệng và dụng cụ ăn uống:
  • Vệ sinh khoang miệng hằng ngày cho trẻ ít nhất là 2 lần mỗi ngày vào buổi sáng và trước khi đi ngủ, bằng gạc rơ lưỡi chuyên dụng hoặc khăn mềm sạch.
  • Tiệt trùng bình sữa, núm vú giả, đồ chơi ngậm miệng của trẻ thường xuyên bằng cách đun sôi hoặc sử dụng máy tiệt trùng.
  • Làm sạch vú mẹ trước và sau khi cho bé bú nếu bé bú mẹ.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh:
  • Cho trẻ uống đủ nước theo độ tuổi và thể trạng để đảm bảo cơ thể luôn khỏe mạnh và hỗ trợ tăng cường đề kháng.
  • Xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh, đa dạng các nhóm chất thiết yếu. Tăng cường bổ sung nhiều rau xanh, trái cây tươi cho trẻ trước, trong và sau khi bị bệnh để tăng cường vitamin và khoáng chất.
  • Tránh để trẻ ăn các thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản hoặc thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, đường, đồ ăn nhanh, thức uống có gas… vì chúng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch hoặc tạo môi trường cho nấm phát triển.
• Vệ sinh môi trường sống:
  • Giữ gìn vệ sinh không gian sống luôn sạch sẽ, thoáng đãng, hạn chế ẩm mốc – môi trường lý tưởng cho nấm phát triển.
  • Sát khuẩn đồ chơi của trẻ thường xuyên, đặc biệt là những đồ vật bé hay ngậm vào miệng.
  • Sử dụng nguồn nước sạch, đảm bảo an toàn để chế biến đồ ăn hoặc vệ sinh cá nhân cho trẻ và các thành viên khác trong gia đình.
• Hạn chế lạm dụng kháng sinh và thuốc men:
  • Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc, kháng sinh và tự ý điều trị tại nhà cho con bằng các mẹo dân gian không có kiểm chứng khoa học. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Tiêm chủng đầy đủ và khám sức khỏe định kỳ:
  • Tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch cho trẻ để nâng cao đề kháng, tạo hàng rào miễn dịch tối ưu để phòng bệnh hiệu quả.
  • Nên đưa con tới các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám sức khỏe định kỳ và kịp thời ngay khi có các dấu hiệu bất thường hoặc phát hiện bệnh không thuyên giảm.

Tư vấn chuyên môn bài viết:

BÁC SĨ DƯƠNG THỊ THÙY NGA

Bác sĩ chỉnh nha tổng hợp

Ngôn ngữ giao tiếp: Tiếng Việt, Tiếng Anh, Tiếng Nga

Đặt Lịch Hẹn Xem Hồ Sơ