English
한국어
日本語
中文 (中国)
Enzymes là những chất xúc tác sinh học, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong mọi quá trình sống. Nhờ enzyme, các phản ứng hóa học trong cơ thể diễn ra nhanh chóng, chính xác và ở điều kiện nhẹ nhàng mà không cần đến nhiệt độ hay áp suất cao như trong phòng thí nghiệm.
Enzymes là gì?
Enzymes là các phân tử protein (một số là RNA) có khả năng xúc tác cho các phản ứng sinh học. Chúng hoạt động bằng cách giảm năng lượng hoạt hóa của phản ứng, giúp phản ứng xảy ra nhanh hơn hàng triệu lần so với bình thường. Mỗi enzyme thường đặc hiệu cho một loại cơ chất nhất định, giống như “chìa khóa” chỉ mở được một “ổ khóa”. Và các loại enzyme trong cơ thể là:
| Enzyme | Vai trò chính |
| Amylase | Phân giải tinh bột thành đường đơn |
| Lipase | Phân giải chất béo thành acid béo và glycerol |
| Trypsin | Phân giải protein thành axit amin |
| Lactase | Phân giải lactose (đường sữa) |
| Acetylcholinesterase | Phân hủy chất dẫn truyền thần kinh acetylcholine |
| Helicase | Tháo xoắn DNA trong quá trình sao chép DNA |
| DNA polymerase | Tổng hợp đoạn DNA mới từ nucleotide |
Xem thêm: Dentanalgi – Giải pháp giảm đau và kháng viêm hiệu quả cho các bệnh lý răng miệng
Enzyme có tác dụng gì?
Tác dụng của enzyme đối với cơ thể là chất xúc tác sinh học, giúp đẩy nhanh các phản ứng hóa học thiết yếu trong cơ thể diễn ra một cách chính xác và hiệu quả. Mỗi loại enzyme thường có chức năng đặc thù, liên quan tới các hoạt động sinh học quan trọng giúp duy trì sự sống và sức khỏe của con người.
Chi tiết các tác dụng của enzim như sau:
1. Enzyme trong tiêu hóa – Chuyển đổi thức ăn thành năng lượng
Quá trình tiêu hóa thức ăn không thể diễn ra nếu thiếu các enzyme tiêu hóa. Enzyme giúp phân giải các thành phần lớn trong thức ăn thành các phân tử nhỏ hơn để cơ thể dễ dàng hấp thụ. Cụ thể:
- Amylase: Enzyme này tiết ra từ tuyến nước bọt và tụy đóng vai trò phân giải tinh bột (polymer đường phức tạp) thành các phân tử đường đơn giản như maltose, glucose. Quá trình này bắt đầu ngay từ miệng khi nhai thức ăn.
- Lipase: Được tiết chủ yếu ở tụy, lipase có nhiệm vụ phân hủy các phân tử chất béo (triglyceride) thành acid béo tự do và glycerol. Quá trình này giúp cơ thể hấp thu chất béo hiệu quả, cung cấp năng lượng dự trữ và các loại vitamin tan trong dầu.
- Trypsin và Chymotrypsin: Đây là các enzyme phân hủy protein thành các chuỗi peptide nhỏ và cuối cùng là các acid amin đơn lẻ, giúp cơ thể hấp thụ và tái tạo các mô, sản xuất hormone và enzyme mới.
Nhờ sự tham gia của các enzyme tiêu hóa, cơ thể có thể tận dụng tối đa dinh dưỡng từ thức ăn, cung cấp năng lượng và nguyên liệu cho các hoạt động sống.
2. Enzyme trong sao chép DNA – Duy trì sự sống và phát triển tế bào
Các enzyme liên quan đến quá trình sao chép và sửa chữa DNA đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong sự tồn tại và phát triển của tế bào:
- Helicase: Là enzymes tháo xoắn cấu trúc xoắn kép của phân tử DNA tại điểm sao chép, giúp tách hai mạch đơn DNA để làm khuôn mẫu cho quá trình nhân đôi.
- DNA polymerase: Enzyme này chịu trách nhiệm tổng hợp chuỗi DNA mới dựa trên mạch khuôn mẫu. Nó đóng vai trò chính trong việc sao chép chính xác thông tin di truyền, đảm bảo các tế bào con nhận đủ bộ gen giống tế bào mẹ.
- Ngoài ra, các enzyme sửa lỗi DNA như ligase giúp nối các đoạn DNA lại với nhau, đảm bảo tính ổn định và toàn vẹn bộ gen.
Nhờ các enzyme này, quá trình phân chia tế bào diễn ra chính xác, từ đó góp phần vào sự phát triển, tái tạo mô và duy trì sự sống.
3. Enzyme trong chức năng gan và giải độc – Bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân có hại
Gan là cơ quan trung tâm trong quá trình chuyển hóa và giải độc, nhờ vào nhiều loại enzyme tham gia xử lý và loại bỏ các chất độc hại:
- Enzyme Cytochrome P450: Nhóm enzymes này có vai trò chuyển hóa các chất lạ (phân tử thuộc thuốc, hóa chất độc hại) thành dạng dễ bài tiết hơn qua nước tiểu hoặc mật. Chúng giúp làm giảm độc tính và tránh tích tụ chất độc.
- Glutathione S-transferase (GST): Enzymes này hỗ trợ kết hợp các phân tử độc hại với glutathione, giúp tăng tính hòa tan trong nước và dễ dàng thải loại ra khỏi cơ thể.
- Nhờ các enzyme này, gan không những bảo vệ cơ thể khỏi các độc tố môi trường, thức ăn, thuốc men mà còn góp phần duy trì sự ổn định nội môi (homeostasis).
4. Enzyme trong chức năng thần kinh và co cơ – Điều hòa hoạt động sinh học
Enzyme cũng tham gia vào việc điều hòa các hoạt động thần kinh và sự co giãn của cơ bắp:
- Acetylcholinesterase (AChE): Đây là enzymes phân hủy chất dẫn truyền thần kinh acetylcholine tại khe synapse, ngăn chặn tín hiệu thần kinh kéo dài quá mức. Nhờ AChE, các xung động thần kinh được điều hòa chính xác, tạo điều kiện cho thần kinh theo dõi kịp thời các tín hiệu và phản xạ.
- Sự cân bằng enzyme trong hệ thần kinh giúp duy trì khả năng điều khiển vận động và phản ứng linh hoạt của cơ bắp, góp phần cho các hoạt động vận động mượt mà, nhịp nhàng.
- Ngoài ra, các enzyme khác cũng tham gia vào quá trình tái tạo năng lượng cho cơ, duy trì chức năng của ty thể, hỗ trợ hoạt động liên tục của các tế bào thần kinh và cơ.
Cơ chế tác động của enzyme
Enzymes là các phân tử protein có khả năng tăng tốc độ phản ứng hóa học trong cơ thể mà không bị thay đổi sau phản ứng. Cơ chế hoạt động của enzyme được giải thích thông qua một số giai đoạn và nguyên tắc nhất định.
1. Cấu trúc đặc trưng của Enzymes và Trung tâm hoạt động
Mỗi enzyme đều có một vùng quan trọng được gọi là trung tâm hoạt động (active site). Đây là nơi cơ chất (chất phản ứng) sẽ liên kết vào để enzymes thực hiện chức năng xúc tác. Trung tâm hoạt động bao gồm hai phần chính:
- Vị trí liên kết (binding site): Nơi cơ chất gắn vào enzyme một cách đặc hiệu.
- Vị trí xúc tác (catalytic site): Nơi thực hiện chức năng xúc tác phản ứng, nằm liền kề với vị trí liên kết.
Ngoài ra, một số enzymes còn có miền điều hòa (regulation site hoặc allosteric site) giúp điều chỉnh hoạt động của enzymes.
2. Nguyên tắc “Ổ khóa – Chìa khóa” và “Khớp cảm ứng”
Tính đặc hiệu của enzymes – tức là mỗi enzyme chỉ tác động lên một hoặc một nhóm cơ chất nhất định – được giải thích dựa trên nguyên tắc “ổ khóa – chìa khóa” do Emil Fischer đề xuất. Theo nguyên tắc này, enzymes đóng vai trò “ổ khóa” với cấu trúc đặc hiệu tại trung tâm hoạt động, chỉ có cơ chất phù hợp (như “chìa khóa”) mới có thể liên kết vào.
Tuy nhiên, cơ chế thực tế còn phức tạp hơn, có thể được mô tả bằng mô hình “khớp cảm ứng”. Theo mô hình này, khi cơ chất liên kết, trung tâm hoạt động của enzymes có thể thay đổi cấu hình không gian một chút để “ôm khít” lấy cơ chất, tạo điều kiện tối ưu cho phản ứng diễn ra.
Bổ sung enzyme bằng cách nào?
Bổ sung enzyme qua thực phẩm tự nhiên giàu enzyme
Nhiều loại trái cây và thực phẩm lên men chứa enzyme tiêu hóa tự nhiên rất tốt cho sức khỏe đường ruột, ví dụ:
- Trái cây như dứa (chứa bromelain), đu đủ (chứa papain), kiwi, chuối, xoài, bơ (chứa lipase), mật ong nguyên chất, gừng
- Thực phẩm lên men như dưa muối (sauerkraut), kim chi, tương miso
Ăn những thực phẩm này giúp bổ sung enzymes hỗ trợ tiêu hóa protein, chất béo, carbohydrate, đồng thời thúc đẩy chức năng tiêu hóa và tăng cường sức khỏe hệ vi sinh đường ruột.
Bổ sung enzyme bằng thực phẩm chức năng hoặc thuốc bổ sung enzyme
Trong các trường hợp cơ thể không tiết đủ enzymes (do tuổi già, bệnh lý tuyến tụy, rối loạn tiêu hóa, kém hấp thu…), có thể dùng viên uống bổ sung enzyme tổng hợp dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Các sản phẩm này thường có thành phần enzyme thuỷ phân protein (protease), phân giải carbohydrate (amylase), phân giải chất béo (lipase), cùng các chủng vi sinh hỗ trợ tiêu hóa. Ví dụ một số sản phẩm nổi bật là Skin Probiotic Codeage, FarmHaven Digestive Enzymes và Life Extension Digestive Enzymes.
Mong rằng với bài viết trên đây bạn đọc đã có một số kiến thức nhất định về enzym. Nếu còn bất kỳ thắc mắc và băn khoăn nào hãy liên hệ ngay hôm nay với BeDental để được nhận tư vấn từ chính các nha sĩ hàng đầu của nha khoa thông qua hotline 24/7 nhé.
Tư vấn chuyên môn bài viết:
BÁC SĨ DƯƠNG THỊ THÙY NGA
Tại BeDental, khách hàng có thể an tâm điều trị với dịch vụ bảo lãnh viện phí nha khoa nhanh chóng và tiện lợi. BeDental hiện liên kết với nhiều công ty bảo hiểm uy tín, hỗ trợ thanh toán trực tiếp chi phí các dịch vụ nha khoa như nhổ răng, trám răng, điều trị tủy, phục hình răng sứ... Quy trình linh hoạt, minh bạch giúp tiết kiệm thời gian và tối ưu chi phí. Hãy liên hệ BeDental để được tư vấn chi tiết và tận hưởng trải nghiệm chăm sóc răng miệng chuyên nghiệp, không lo gánh nặng tài chính.
🔹 Các đơn vị nha khoa chấp nhận bảo lãnh bao gồm : Hùng Vương Insurance, Bảo Long Insurance, BSH (Bảo hiểm BSH), FWD Insurance Cathay Life Fubon Insurance, Tokio Marine Insurance Group VNI (Bảo hiểm Hàng không), HD Insurance MSIG AAA Insurance PTI (Bảo hiểm Bưu điện), BIDV MetLife, PJICO, Techcom, Insurance, AIA, Dai-ichi Life MIC GIC DBV Insurance VBI (Bảo hiểm VietinBank)
🔹 Các công ty bảo hiểm BeDental có thể xuất hóa đơn: Manulife Dai-ichi Life Prudential AIA Hanwha Life PVI VCLI (Bảo hiểm nhân thọ Vietcombank - Cardif) BIC (Bảo hiểm BIDV), Bảo Việt Insurance và PVI
